Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

2.1-chizm a. Tashkilotning ko‘p  p og‘onali va  tekis strukturalari.
A  tashkilotda  11  ta  rahbar  va  ularning  har  biri  2  nazorat 
sohasiga  ega.  Natijada  tashkilotda  oltita  boshqaruv  pog‘onasi 
mavjud.  В  tashkilotda  besh  nazorat  sohasi  va  natijada  atigi  3  ta 
boshqaruv p o g ‘onasi vujudga keladi.
N azorat  sohasining  ideal  holati  mavjud  emas.  Unga  ham 
tashkilotning  ichki  o ‘zgaruvchilari,  ham  tashqi  muhit  omillari 
ta ’sir etishi  mumkin.  Keng  nazorat  sohasining  ham,  ko‘p pog‘onali 
strukturaning  ham  o‘z  kamchiliklari  mavjud.  Ish  gorizontal  va 
vertikal  ravishda  aniq  bo‘linganda  muvofiqlashtirish  juda  zarur 
bo‘lib qoladi. Agar rahbariyat rasmiy muvofiqlashtirish mexanizmini 
tuzmasa,  odam lar  birgalikda  mehnat  qilib  bilmaydi  va  osonlikcha 
tashkilot manfaatlari  qolib, o ‘z manfaatlari  ustida ish olib borishlari 
mumkin.
Vazifa
 
—   bu  avvaldan  belgilangan  uslubda  va  muddatda 
bajarilishi  lozim  boMgan  ish  yoki  ishning  bir  qismi.  Texnik  nuqtai 
nazardan, vazifa xizmatchiga emas, balki uning lavozimiga qaratiladi. 
Rahbariyatning struktura to ‘g ‘risidagi qarori asosida har bir lavozim 
tashkilot maqsadlariga erishishda zarur hissa qo‘shadigan bir qancha 
vazifalarni  qamraydi  (2.2-chizma).
Maqsadlar
Struktura
2.2-chizma.  Lavozimlar, struktura va m aqsadlarning o‘zaro bog'liqligi.
24

---

Agar  vazifa  o‘z  vaqtida  va  belgilangan  uslubda  bajarilsa, 
tashkilot muvaffaqiyatli faoliyat k o ‘rsatadi.
Tashkilot  vazifalari  an’anaviy  tarzda  uch  kategoriyaga 
bo iin ad i: odamlar,  buyumlar (mashina, xom  ashyo) ham da axborot 
bilan  ishlash.
Texnologiya
 
—
 
bu  birlamchi  materialni  (xoh  odamlar, 
axborot, moddiy buyumlar bo‘lsin) muvofiq mahsulot yoki xizmatga 
aylantirish  jarayon  ketma-ketligi.  Texnologiya  va  vazifa  o ‘zaro 
bogMiq.  Vazifani  bajarish  ma’lum  texnologiyani  qoMashni  talab 
etadi  (2.3-chizma).
2.3-chizma.Texnologiya, vazifa, struktura va  maqsadlarning o'zaro bog‘liqligi.
Ushbu  o ‘zgaruvchining  boshqaruvga  ta ’siri  texnologiyadagi 
uch  burilish  bilan  aniqlangan:  sanoat  revolutsiyasi,  standart- 
lashtirish  va  mexanizatsiyalashtirish,  konveyerlami  joriy  qilish. 
Standartlashtirish,  mexanizatsiyalashtirish  va  konveyerlami  qoM- 
lash  nafaqat  lavozim  majburiyatlari,  vazifalari  va  ish  mazmuniga, 
balki  toMa  boshqarishga  ham  katta  ta’sir  ko‘rsatdi.  Bunday 
turdagi  innovatsiyalar  natijasida  texnologiya  va  vazifalar  tashkiliy 
samaradorlikka o‘z ta’sirini o ‘tkazdi.