Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

tejamkorlikni 
ta ’minlaydi.
Boshqarish  tizim ining  m uvaffaqiyatli  ishlashining  zarur 
sharti  faqat  to ‘g ‘ri  aloqagina  emas,  balki  teskari  aloqaning  ham 
mavjudligidir.  Teskari  aloqa  har  qanday  darajadagi  tizim lar 
harakatini rostlab turish  uchun  universal  m exanizm   hisoblanadi.
Boshqariluvchi 
tizim dan 
boshqaruvchi 
tizim ga 
kelib 
tushadigan  axborotni,  y a ’ni  berilgan  farm oyish  va  buyruqning 
natijalari  to ‘g ‘risidagi  axborotni  teskari  aloqa  deb  tushunish  qabul 
qilingan.
Boshqaruv tizim i  unsurlari  ichida m urakkab, k o ‘p tom onlam a 
va  xilm a-xil  aloqalar  mavjudligi  sharoitida  ayniqsa  teskari 
aloqaning  aham iyati  ortadi.  Boshqaruvchi  tizim   farm oyish  yoki 
buyruq (topshiriq)  bergandan  keyin  uning qanday bajarilayotganligi 
to ‘g ‘risida  teskari  alo q a  y o ‘li  bo‘yicha  o ‘z  vaqtida  axborot  bilan 
ta ’m inlanib  turilm asa,  boshqarish  jarayoni  buziladi  va  boshqaruv 
tizim i butunlay  izdan chiqishi mumkin.
A xborot alm ashuvi jarayonida 4 elem entni  ajratish mumkin:
1.  Jo‘natuvchi —  axborotni  to‘plovchi  va uzatuvchi  shaxs.
2. Axborot —  sim vollar bilan kodlashtirilgan  infonnatsiya.
3.  Kanal —  axborotni  uzatish vositasi.
4.  Qabul  qiluvchi —  axborot tegishli boMgan shaxs.
Axborot alm ashuvida j o ‘natuvchi  va qabul  qiluvchi  bir necha 
o ‘zaro  bogMiq  b osqichlam i  o ‘tadi.  Ularning  vazifasi  —   har  ikkala 
tom on  tushunishi  uchun  axborotni  to ‘g ‘ri  tuzish  va  uzatish  uchun 
m uvofiq kanaldan  foydalanish  (8.2-chizma).
Bu  bosqichlar quyidagilar:
1.  G ‘oyaning tugMlishi.
2.  Kodlashtirish va kanalni tanlash.
3.  Uzatish.
4.  Dekodlashtirish
132

---

8.2-clii/m a.  A xb o ro t alm ashuvi jara y o n in in g  oddiy  modeli.