Oliy o‘quv yurtlariga tayyorlanuvchilar uchun

Tuzuvchi: G‘olib Xoliqov

 

 

ASOSIYU FANLAR 

Ona tili va adabiyot 

 

46. 

O‘tgan  asrlarda  urushlar  jahon  tarixining  tub  burulishi  nuqtasi  bo‘lgan 

bo‘lsa,  hozirgi  va  bundan  keyingi  o‘zgarishlar  tabiiy  ofatlar,  pandemiyalar 

ta’sirida  yuzaga  kelishi  kutilmoqda.  Xususan,  oxirgi  o‘n  yillikda  viruslar 

tarqalishi  orqasidan  sodir  bo‘layotgan  pandemiyalar  jahon  iqtisodiyotiga  va 

odamlar  tumush  tarziga  jiddiy  ta’sir  o‘tkazmoqda.  Amerikalalik  taniqli 

epidemiolog  Stefen  Morz  fikriga  ko‘ra,  yerdagi  50 000  turdagi  umurtqali 

jonzodlarning  har  biriga  xos  bo‘lgan,  taxminan,  20  xildagi  virus  mavjud. 

Biologlarning  fikricha,  yuqumli  kasalliklar  qo‘zg‘atuvchisi  bo‘lgan 

viruslarning  tarqalishi  qator  sabablar  bilan  bog‘liq.  Shulardan  biri  insonlar 

tomonidan  sinashta  bo‘lmagan  yovvoyi  hayvonlarning  iste’mol  qilinishidir. 

Shuningdek,  o‘rmonlarning  yo‘q  qilinib,  yerlarning  o‘zlashtirilishi  ham 

tabiatda  yashirinib  yotgan  viruslarni  yuzaga  chiqarmoqda.  Iqlim  isishi 

natijasida  eriyotgan  tog‘  muzliklarida  millionlab  yillardan  buyon  saqlanib 

qolgan viruslar ham qayta uyg‘onmoqda.

 (1, 2, 3)

 

Ushbu matnga mos sarlavha qaysi javobda berilgan? 

A) Jahon tarixidagi burilishlar.  

B) Viruslar – inqirozga vorislar.  

C) Inson ekologiyaga, tabiat esa inson hayotiga tahdid solmoqda.  

D) Inson va tabiat: qachon sulh tuzamiz? 

47.  Matn  asosida  viruslar  tarqalishiga  sabab  bo‘layotgan  inson  omillarini 

ko‘rsating. 

1. Sinashta bo‘lmagan yovvoyi hayvonlarni iste’mol qilish. 

2. O‘rmonlarni yo‘q qilib, yerlarni o‘zlashtirish. 

3. Azon qatlamining yemirilishi. 

4. Jahon urushlarining yuz berishi. 

A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 2, 4 C) 1, 2 D) faqat 1 

48. … - yuqumli kasallikning bir necha mamlakat, qit’ada yoppasiga tarqalishi  

A) epidemiya B) pandemiya C) azimuth D) ekologiya 

---

~ 4 ~

 

 

49. Qaysi javobdagi fikr to‘g‘ri emas? 

A) 

Egalik qo‘shimchalari  ko‘rsatish olmoshlariga qo‘shilsa,  tovush  ortishiga 

olib keladi.

 

B) 

demoq,  yemoq

  so‘zlariga  nisbat  qo‘shimchalaridan  o‘zlik  va  majhul 

nisbatlarigina qo‘shilsa tovush ortishi kuzatiladi. 

C)