Oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy pedagogika

284
qiluvchi idoralar xodimlari, qonunshunoslar bilan uchrashuvlar
bilan, huquqiy mavzuda uyushtirilgan muloqotlami o‘tkazish,
tashkiliy hujjatlami tuzish singari faoliyatlami kiritish mumkin
emas. Tarbiyaning mustaqil shakli huquqiy mavzuda bahs yuritish.
Bunda o‘quvchilaming faolligi, huquqiy mavzular bo‘yicha bilimi,
qonuniy va noqonuniy xatti-harakatlar to‘g‘risidagi e’tirozlari, u
yoki bu qonunbuzarlarga nisbatan qarashlari aniqlanadi.
Huquqiy tarbiyaning yana bir shakli bu huquqiy mavzularda
suhbatlar, huquqiy yo‘naltirish, konferensiyalar, seminarlar va
hokazolar tashkil etish.
Huquqiy tarbiyada shaxsni hisobga olish. Huquqiy tarbiyada
tarbiyalanuvchning shaxsi hisobga olinishi muhim ahamiyatga ega.
Bunga uning yoshi, u o‘sgan muliit, bilim doirasi (darajasi), fe’Iatvori, jinsi, rivojlanishi, kuch-quwati, tuziiishi, va hokazolar
kiradi.
Maktab yoshigacha bo‘lgan bolalar uchun, masalan, huquqiy
bilimlar, elementar axloqiy bilimlar bilan uyg‘unlashgan holda
yo‘naltiriladi. Masalan, kichkintoylarga har bir narsaning nimasi
yaxshi-yu nimasi yomonligini misollar orqali tushuntirish lozim.
Aniq vazifalar davlat va huquq masalalari bo‘yicha bilimlar
tizimini, tushunarli ko4rinishda shakllantirish, davlat organlari va
tashkilotlarga, huquqqa qonunchilik prinsiplariga, huquqiy majburiy va umumiy ko‘rinishdagi xulq-atvor shakllarini shaklantirish;
fuqarolarga har qanday qonunbuzarlikka murosasizlik ruhini
singdirish; nafaqat o‘zi, balki davlat, jamiyat, boshqa shaxslar
huquqi va manfaatini himoya qila olish kayfiyatini shakllantirish.
O'quv jarayonida o‘quvchiiami huquqiy tarbiyalash uslubiyati
xususiyatlari quyidagilardan kelib chiqadi. Birinchidan, 0‘quvchilaming axloqiy tasawurlarini to‘g‘ri shakllantirish, o‘qituvchining
nafaqat umum tarbiya faoliyati davomida, balki darsda, o‘qitish
jarayonida ham e’tiborda bo'lish lozim. Ikkinchidan, maktabda
huquqiy tarbiya jarayonida har bir holatning mohiyatini. aniq,
ravshan va tushunarli ravishda singdirish muhimligini ta'kidlab
o‘tish lozim. 0 ‘qituvchi o‘quvchilar ruhiyatida mavzuga katta
qiziqish uyg‘ota olishi zarur. Uchinchidan, jamiyatda huquqiy
talablaming mavjudligi va mazmun mohiyati to‘g‘risidagi umumiy
285
tasawurdan kelib chiqqan holda vuqori sinflarda o‘quvchiIar
ongida bilimlar tizimim, hukumat va qonun chiqaruvchi organlar,
huquq institutlari, huquqiy me’yorlaming rivojlanish asoslari,
qonuniyatlari, shuningdek, huquq va majburiyatga oid qarorlar
hamda ulaming bajarilishi xususida ma^lumotlar berib borilishi
maqsadida muvofiqdir. To‘rtinchidan, huquqiy tarbiya jarayonida
ba’zi bir qonunlar matnlami o‘qib berish, o‘quvchilarga me’yoriy
qonunlar muhim moddalarini yozib olishga imkoniyat va vaqt
berish joiz. Beshinchidan, dars o‘tish jarayonida o‘quvchilarga
davlat va huquq to‘g‘risida umumiy tushuncha berish, shuningdek,
huquqiy yo‘nalishlar (yo‘l-yo‘riqlar) ga alohida to‘xtalib o‘tish
lozim. Oltinchidan, o‘qituvchining ish quroli sifatida unda davriy
bosma materiallar, oliy majlis sessiyasi huijatlari, farmon va
qarorlari vazirlar mahkamasi qarorlari hamda Huquqiy me’yoriy
hujjatlar boiishi kerak.