Olishi, uning oqibatlari

qushbegi,  otaliq,  devonbegi,  mingboshi,  Shayxulislom, 

qozikalon,  parvonachi,  shig’ovul,  sarkor,  inoq,  dasturxonchi,  amin,  yasovul,  oqsoqol

... 

Mingboshi  yoki  otaliq

  oliy  harbiy  unvon  hisoblangan.  Saroy  qoshida  maxsus  kengash  tuzilgan 

bo’lib,  unga  eng  oliy  mansab  vakillari  kiritilgan.  Xon  kengashning  raisi  va  faoliyatini  belgilovchi 

shaxs hisoblangan. Qo’shinda mingboshi, beshyuzboshi, yuzboshi va o’nboshi lavozimlari bo’lgan. 

Uning  muayyan  qismi  muntazam  xizmatni  o’tab,  ko’pchiligi  tinchlik  paytida  dehqonchilik, 

hunarmandchilik  va  boshqa  ishlar  bilan  shug’ullangan.  Qo’qon  xonligida  mavjud  bo’lgan  harbiy 

unvonlar  quyidagicha  bo’lgan:  mingboshi-odatda,  u  vazirlik  vazifasini  birga  olib  borgan.  Keyin 

ponsadboshi,  yuzboshi, ellikboshi, o’nboshi, zambarakchi  va  boshqalar. Bulardan tashqari, boshqa 

harbiy mansamblar ham bo’lgan. Qo’qonda yashagan sarboz va to’pchilar faqat alohida vazifadagi 

noib,  dodxohning  doimiy  tasarrufida  bo’lganlar.  Urush  davrida  noib,  dodxoh  o’z  qismiga 

harakatdagi  qo’shinning  hamma  sarbozlarini  qabul  qilgan,  unga  vaqtinchalik  boshchilik  qilishni 

maxsus tayinlangan amiri lashkar (bosh qo’mondon)ga topshirardi. Qo’qon xonligida aholi nisbatan 

zich  joylashgan  bo’lib,  unda  taxminan  3  millioncha  kishi  istiqomat  qilgan.  Xonlikning  poytaxti 

Qo’qonda  80  ming,  Toshkent  shahrida  60  ming  aholi  yashagan.  Qo’qon  xonligi  aholisining 

ko’pchilik  qismi  o’zbeklar,  Shuningdek,  tojiklar,  qirg’izlar,  qozoqlar,  uyg’urlar,  qoraqalpoqlardan 

iborat edi. Bular  bilan  yonma-yon  yahudiylar, tatarlar, hindlar va  boshqa elatlarning  vakillari  ham 

istiqomat  qilganlar.  Xonlikda  tojiklar  va  qirg’izlar  katta  mavqeyiga  ega  edilar.  Xon  qo’shinlarida 

ular  katta  kuch  bo’lganlar.  92  o’zbek  qabilalaridan  biri  deb  o’zlarini  hisoblovchi  qipchoqlarning 

o’rni  ham  Qo’qon  xonligida  ancha  katta  bo’lgan.  Ular  xonlikning  SHahrixon,  Baliqchi  hududlari, 

Qoradaryo  bilan  Norin  daryosi  oralig’idagi  yerlarda  yashaganlar.  Qirg’izlar  esa  asosan  Farg’ona 

atrofidagi tog’larda va Ketmontepa, Oloy singari tog’ havzalarida ko’chib yurib Chorvachilik bilan 

shug’ullanganlar.