Olingan joyi va vaqti:
Toshkent, Murodovdan 40 so’mga sotib
olingan.
Ma'lumotlar manbai: adabiyotlar material lari va ko’p yillik
shaxsiy kuzatuvlar.
Eslatma: Evropa bozorlariga chiqariladigan maxsulotlaming
xamkterli namunasi.
To’lidirilgan
vaqti:
10.3.73
yil.
Tuzuvchilar:
professor
T.N.CIiabrov.
Ilmiy
pasportlar
yozish
-
ilmiy kataloglarni
nashrga
tayyorlashning asosiy zaminidir. Bu - muzey ekspozitsiyasida
piedmetlami ilmiy asosda namoyish
qilish hamda etnografiya,
san atshunoslik, arxeologiya bo'yicha tadqiqot olib boruvchilar uchun
izoli xizmatini o ’taydi.
Muzey katalogi. Bu fondga kirgan predmetlar haqida qisqacha
ma'liiniot (annotatsiya) beruvchi, joylashish tartibi va o ’mini
koVsatuvchi hujjatdir. Muzey kataloglari sistemasida quyidagi
ma' luinotlar yoziladi:
1 .muzey predmetining xarakteristikasi;
2.lining foydalanilgan davri, sohasi;
3.muzey fondiga bo’lgan aloqadorligi ko’rsatiladi.
Kataloglarda bo’limlar quyidagicha bclgilanadi.
Fan - "U-8"
Fanga taaluqli sohalar - "0-8-26* (tarixiy fanlar), "U-8-25-39"
(jamiyat liaqidagi fanlar).
Muzey fondlarini hujjatlashtirish
sistemasi hozirgi axborot
inqilob davrida juda katta ahamiyatga ega.
Biz "internet" tizimi orqnli barcha muzeylarning fond hujjati va
sistemasiga bog’lanishimiz, kerakli ma'lumotlarni oiishimiz mumkin.
Fondiarni komplektlask
muzey faoliyatining eng asosiy
jihailaiidan
biri
bo’lib,
bu jarayonda jamiyat
taraqqiyotini
liujjatlashtirishda hamda ijtimoiy axborotlami to ’plash ham zamr
vazifa
hisoblanadi. Fondiarni komplektlashning
ilmiy maqsadi
shundan iboratki, buning na.ijasida muzey ahamiyatga molik bo’lgan
predmetlar topib boriladi, o ’rganiladi, muzey fondlariga qo’shiladi.
Buning natijasida muzey fondlari mukammallashib, to’lib boradi.
Fondiarni komplektlashning ahamiyati shundan iboratki, fondlar
yaxshi
predmetlar bilan boyib, muzey fondining qiymati ortib boradi.
Buning
natijasida
m ipeyning
jamiyatdagi
o ’mi
yanada
niustahkainlanadi.
Muzey
fondlarini
koinplektlab
borish
uni
rivojlantirib borishdir. Dfcmak, muzey fondini komplektlash - bu
52
muzey kollektsiyalarining ko’payib, ortib borishidir. Albatta, bu
jarayon ichki fond ishi (turkumlash, sistcmalash, aniqlash) ham olib
boriladi. Demak, fondiarni komplektlash muzey faoliyatining asosiy
ko’rinishlaridan biri bo’lib, jamiyat taraqqiyotini hujjatlashtirishning
muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Fondiarni
komplektlash avval
ashyolami yig'ish deb nonilangan. Hozirgi termin bilan qadimiy
atama o ’rtasida mohiyatan katta farq bor.
Qadimgi atama muzey ashyolarini yig’ish, muzey fondini
ko’paytirib
borishgina
nazarda
tutsa,
muzey
fondlarini
komplektlashda undan tashqari fondni ilmiy tashkil ctish, predmetlami
o ’rganish, ulami sistcmalash ishlari ham olib boriladi.
Muzey fondlarini komplektlash asosan 2 yo’nalishda olib
boriladi:
1.
Tipologik (turdosh) kollcktsiya. Unda muzey predmetlari
tipologik belgilariga ko’ra muzey fondlari bo’limlariga qabul qilinadi.
2.
Tematik (mavzuviy) ko’rgazmada
turli turdagi predmetlar
guruhi biografiyasi jamiyat hayotidagi biror hodisaga bog’liqligiga,
ishlab chiqarish shakliga, madaniy hayotni aks ettirishiga qarab tashkil
etiladi. Uni tashkil etish tematik, xronologik tamoyil asosida amalga
oshiriladi.
Tarix sohasidagi muzeylardagi fondiarni komplektlash ishida
muzeyshunoslar, tarixchilar, arxcologlar,
etnograflar, moddiy va
ma'naviy madaniyat tarixi bilan shug’ullanuvchilar, san'atshunoslar,
adabiyotshunoslar ham qatnashadi.
Komplektlash jarayonining о 9zi bir necha bosqichlarga
bo 9linadi:
1.
Tarix yoki hozirgi kunga oid faktlar ichidan muzey qiziqishga
moligini ajratib olish.
2.
Predmetning
qimmatini
fondni
komplektlash
maqsadi
yuzasidan oVganish va aniqlash.
3.
Muzey ahamiyatiga molik
predmetni yakuniy ekspertdan
o ’tkazish.
4. Predmetni muzey predmetlari safiga qabul qilish.
Fondiarni komplektlash manbalari har xil bo’lib,
u tasodifiy
topilmalardan rejalashtirilgan yo’naltirilgan tadqiqotlargacha o ’z
ichiga oladi.Muzey o ’z faoliyati davomida kollektsiya to’plovchilar,
alohida predmctlaming cgalari, ilmiy tashkilotlar (ilmiy kollektsiya
to ’plovchi, lekin saqlovchi emas. Misol uchun: tarix fakul4etlarining
arxcologiya va etnografiya kafedralari), amaliy san'at ustalari,
musavvirlar, fotograflar, nashriyotlar,
kitob palatalari, bukinistik va
53
