Olingan bilimlarni tekshirish uchun savollar

Xromatografik qog‘ozni asosan uni 1 m² hajmini og‘irligi (gr.), qatlam qalinligi (mm), vaqt birligida erituvchini, suvni hamda n-butanol - sirka kislotasi - suv (4:1:5) aralashmasini qo‘zg‘alish vaqti xisobi bilan belgilanadi.

Aniq xromatogramma olishda, ya’ni moddalar aralashmasini aniq ajralishini ta’minlashda qog‘oz tolalarini erituvchini yurish yo‘li bo‘yicha joylashishi katta ahamiyatga ega.
6.Qog‘oz xromatografiyasida qo‘llaniladigan qog‘oz o‘z tarkibida ma’lum miqdorda qo‘zg‘almas faza ya’ni suv saqlashi lozim. Odatda xromatografik qog‘oz gidrofil bo‘ladi, chunki qog‘oz tarkibida 20-22 % suv saqlaydi.
7.Suvda erimaydigan moddalarni ajratishda qog‘ozni gidrofil holatidan gidrofob holatiga o‘tkaziladi. Buning uchun quyidagi usullardan foydalaniladi: qog‘ozni turli gidrofob moddalar bilan shimdirish va qog‘ozni atsetillash.

Masalan: qog‘ozni 1% parafinni petroleyn efiridagi eritmasi bilan shimdirish, 0,5% kauchukni benzoldagi eritmasi bilan shimdirish, 1-2% tozalangan o‘simlik yog‘ini etil efiridagi eritmasi bilan shimdirish.Qog‘oz xromatografiyasi variantlari bir tomonlama yuqoridan pastga, bir tomonlama pastdan yuqoriga, ikki tomonlama xromatografik usulda, aylana (radial) xromatografik usulda, qog‘oz kolonkali xromatografiyasi hamda elektroforetik xromatografik taqsimlanish usullaridan iborat.
8 Xromatografik qog‘ozni atsetirlash uchun uni atsetirlovchi aralashma bilan shimdiriladi. Atsetirlovchi aralashma 90 ml sirka angidridi,10ml petroleyn efiri, 8-10 tomchi konsentrlangan sulfat kislota aralashmasidan tayyorlanib, qog‘oz shu aralashmaga 45 daqiqaga bo‘ktiriladi, so‘ngra uni olib, oqar suvda 15 daqiqa davomida yuviladi, 10-15 daqiqa distillangan suvda qoldirilib, so‘ng yuviladi va quritiladi.
9.Xromatografik qog‘ozning gidrofobligini gidrofoblangan qog‘ozda bajariladigan xromatogramma asosan suvda erimaydigan yoki yomon eriydigan moddalarga nisbatan keng qo‘llaniladi. Gidro-foblangan xromatografik qog‘ozda qo‘zg‘almas faza sifatida qutbsiz erituvchi, qo‘zg‘aluvchi faza sifatida qutbli erituvchilar olinadi.

10.Gidrofoblangan xromatografik qog‘ozlar gidrofoblangan qog‘ozda bajariladigan xromatogramma asosan suvda erimaydigan yoki yomon eriydigan moddalarga nisbatan keng qo‘llaniladi. Gidro-foblangan xromatografik qog‘ozda qo‘zg‘almas faza sifatida qutbsiz erituvchi, qo‘zg‘aluvchi faza sifatida qutbli erituvchilar olinadi.

11.Tahlil qilinayotgan aralashma komopnentlarni ajralishi qo‘zg‘almas va qo‘zg‘aluvchi faza suyuq fazalar yoki suyuq va gaz xolidagi fazalar orasidagi taqsimlanish koeffitsentlarni turliligiga asoslansa, birinchi yo‘nalish suyuqlik – suyuqlik, ikkinchi gaz suyuqlik taqsimlanishi xromatografiyasi deyiladi.
12. Qo‘zg‘almas faza qattiq, qo‘zg‘aluvchan faza suyuqlik yoki gaz bo‘lishi mumkin. SHu sababli suyuqlik – qattiq modda yoki gaz – qattiq modda xromatografiyasi bo‘lishi mumkin. Bu xromatografiya turi har xil ko‘rinishga ega.