Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Қийматлар 
алмашинишининг 
қандай 
ўзгариши.
Молиявий 
бозорлар ҳар куни бутун дунё бўйлаб умумий қиймати триллионлаб 
долларни ташкил қиладиган моддий активларни айирбошлашга имкон 
беради. Савдо бу – инвестициялаш, биржада ўйнаш, хеджирлаш ва арбитраж, 
жумладан, битимдан кейинги клиринг цикли, тартибга солиш ва сақлаш 
мақсадида активлар ва молиявий воситалар сотиш ва сотиб олишдир. 
Блокчейн тизими ҳар қандай транзаксияларни тартибга солиш вақтини ҳафта 
ва кунлардан дақиқа ва сонияларгача қисқартиришга имкон беради. 
Ҳомийлик 
ва 
инвестицияларнинг 
амалга 
оширилиши
. 
Компанияёки янги корхонага инвестиция киритиш капитал қийматининг 
ортиши, дивидендлар олиш, фоизлар, рента ва уларнинг хилма-хил 
комбинациялари кўринишида даромад олиш имконини беради. Рақамли 
тармоқ механизми инвесторларни тадбиркорлар ва компаниялар эгалари 
билан ривожланишнинг «
фаришта
» босқичидан тортиб,
ИПО
гача ва унинг 

---

127 
бошқа турли ривожланиш босқичларида учраштирган ҳолда кўплаб бозорлар 
вужудга келтиради. Маблағлар жалб қилиш одатда воситачиларни, масалан, 
инвестицион банкларни, венчурли инвесторларни ва ҳуқуқшуносларни талаб 
қилади. Блокчейн тизими эса уларнинг юқорида тавсиф этилган кўплаб 
функсияларини 
автоматлаштиради, 
тўғридан-тўғри 
пиррингли 
молиялаштириш учун янги моделлардан фойдаланишга имкон беради, 
шунингдек, дивидендлар ҳисоблаш ва тегишли купон тўловларини амалга 
оширишни янада самаралироқ, шаффофроқ ва ишончлироқ қилади. 
Қийматни суғурта қилиш ва рискларни бошқаришнинг амалга 
оширилиши.
Рискларни бошқариш ва унинг хусусий ҳолати бўлган 
суғурталаш хусусий шахслар ва компанияларни кўзда тутилмаган 
йўқотишлар ва ҳалоқатлардан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган. Кенгроқ 
маънода молия бозорларида рискларни бошқариш, уларни олдиндан айтиш 
ёки назорат қилиш ҳамда қийин бўлган ҳодисаларни хеджирлаш учун бир 
талай ҳосила, мураккаб структураланган молиявий маҳсулотлар ва воситалар 
юзага келтирган. Сўнгги ҳисоб-китобларга кўра, ҳозирги даврда барча 
оммавий очиқ бўлган ҳосила қимматли қоғозларнинг номинал қиймати 600 
трлн долларни ташкил қилар экан. Блокчейн тизими суғурта қилишнинг 
номарказлашган моделларини қўллаб-қувватлайди, бу эса рискларни 
бошқариш ҳамда ҳосила қимматли қоғозлардан фойдаланиш жараёнини 
янада шаффофроқ қилади. Инсоннинг ижтимоий ва иқтисодий капиталига, 
унинг ҳаракатлари ва бошқа нуфузга оид кўрсаткичларга асосланган 
блокчейн тизимининг ўзи суғурта қилувчиларга актуар рискни яхшироқ 
тушуниш ва турли жараёнлардан хабардор бўлган ҳолда қарор қабул 
қилишига имкон яратади.