Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Вей Дай
томонидан 
ўйлаб топилган ва у 
б-моней
нинг консепциясига ўхшаш ишлайдиган 
рақамли пул тури бўлиб, унда тизим ишлаши учун серверлар кафолатланган 
тўлов (
взнос
) киритиши керак бўлган. Ундан ташқари, 2005 йилда Ник Сабо 
(
хуқуқшунос, олим ва криптограф, рақамли валюталар ва рақамли 
контрактлар йўналишида илмий изланишлар олиб борган
) томонидан тавсиф 
этилган 
битголд 
технологияси (
бу технологияда ҳисоб-китоблар орқали 
исбот қилиш гоясидан фойдаланилади
) технологияси ҳам 
биткоин
нинг 
пайдо бўлишига ўз таъсирини кўрсатган. Ушбу ўқув қўлланманинг кейинги 
бўлимларидаги маълумотларни тушуниш учун икки асосий атаманинг 
маъносини тушунтириб ўтамиз: 
1.
Асимметрик криптография 
ёки очиқ (
ёпиқ)
калит воситасида 
шифрлаш усули. Бу усул симметрик криптографиядан фарқ қилиб, 
унда иккита шифрлаш калити ҳам ишлатилади. 
2.
Тақсимланган тизим
– бир-бири билан боғланган ва тармоқ орқали 
ўзаро мулоқот қила оладиган ҳисоблаш объектларининг автоном 
тўплами (
компютерлар, процессорлар, маълумот узатиш ва қабул 
қилиш қурилмалари, маълумот базалари ва бошқалар
)дир. Мисол 
сифатида бир қанча процессорлар билан жиҳозланган ва бирор бир 
машинага мурожаат қиладиган физик тармоқни келтиришимиз мумкин. 
Енди эса тасаввуримизни янада бойитиш ва келажак истиқболларни 
чамалай олиш учун биткоин пайдо бўлганича бўлган даврдаги холатни кўриб 
чиқамиз: 

---

96 
1977 йил
: 
РСА
(
аббревиатураси Роналд Райвест, Ади Шамир ва Леонард 
Адлеман номларидан олинган компания. Бу инсонлар биринчи бўлиб очиқ 
калитли криптосистемани ихтиро қилганлар
) шифрлаш тизимининг 
биринчи тавсифи яратилган ва унда конфиденсиал маълумотларни шифрлаш 
учун очиқ калит ишлатилган ҳамда уларни дешифрлаш учун эса ёпиқ 
калитдан фойдаланилган.