Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Фаcебоок
нинг инсон тасвирини таний оладиган тизимини ёки 
Гоогле 
нинг 
маҳсус алгоритм ёрдамида лаблар қимирлашидан маълумотлар ўқий 
оладиган иловасини келтиришимиз мумкин. Мутахассисларнинг баҳо 
беришларича, ҳозирги пайтда фонд бозорининг 70% га яқин операциялари 

---

463 
автоматлаштирилган савдо тизимлари орқали амалга ошар экан. Ундаги 
робот-треудерлар сунъий интеллект технологиялари орқали яратилган. 
Мақсадли аудиторияни кенг миқёсда қамраб олинганида машинавий ўқитиш 
технологиялари асосида мижозларга ҳизмат кўрсатишни персоналлаштириш 
мумкин бўлади. 
Банк оф Америcа Меррилл Лйнч
маълумотларига кўра, 
2020 йилга келиб, сунъий инеллект бозори $153 миллиард долларгача ўсиши 
кутилаётган экан. 
Блокчейн, краудсорсинг, краудфондинг ва булутли технологиялардан 
фойдаланиш йўналишлари 
Краудсорсинг ҳам ишлаб чиқариш моделлари ва истеъмол 
моделларининг ўзгаришига олиб келди. Компаниялар бир қанча ҳолларда 
баъзи бир ишлаб чиқариш функцияларини „
жамоа
“га беришга ҳаракат 
қиладилар. Бундан мақсад, маҳсулот ва хизматларнинг келажакдаги 
истеъмолчиларини ишлаб чиқаришга жалб қилишдир. Масалан, кейинги 
пайтларда очиқ кодли дастурий таъминот (
опен соурcе
) маҳсулотлари анча 
оммабоп бўлиб бораяпти. Краудсорсерларнинг ўзлари ҳам қўшимча 
истеъмол талабининг катализаторлари бўлиб бормоқдалар. Худди шунинг 
учун ҳам маркетинг соҳасидаги олим ва мутахассислар краудсорсингни 
маҳсулот ва хизматларнинг реклама қилишнинг бир усули сифатида тан 
олмоқдалар. Краудсорсерлар томонидан ташкил қилинган 
Wазе
навигацион 
илова картаси каби янги сервислар пайдо бўлиб, унинг контентини 
фойдаланувчиларнинг ўзлари яратмоқдалар. Бу илова йўллардаги ва 
трассалардаги холатни реал вақт режимида кузатиш имконини беради ҳамда 
бошқа фойдаланувчиларни йўллардаги жорий ҳолатдан – йўл холати ва 
шароит қандай, тўсиқлар борми, тирбандлик ва бошқалар ҳақида ҳабардор 
қилади. Албатта барча компанияларни краудсорсинг моделига ўтказиб 
бўлмайди, аммо барча компаниялар учун алоҳида масала ва муаммоларни 
краудсорсинг технологиясидан фойдаланган холда ҳал қилиш мумкин. 
Агарда краудсорсингни „
жамоавий онг
“ деб атасак, краудфондингни 
„
жамоавий
“ ҳамён деб аташимиз мумкин бўлади. Краудфондинг турли 

---

464 
хилдаги лойихаларни амалга ошириш учун молиявий маблағлар йиғишнинг 
жамоавий усули бўлиб, барча турдаги ва ўлчамдаги компаниялар томонидам 
қўлланилиши мумкин. Россия бозоридаги краудфондинг платформаларига 
мисол қилиб,