Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Очиқ калитли шифрлаш тизимлари 
Очиқ калитли шифрлаш тизимларида иккита калит ишлатилади. 
Информация очиқ калит орқали шифрланса, маҳфий калит ёқдамида 
расшифровка қилинади. Очиқ калитли тизимларни қўллаш асосида 
қайтарилмас ёки бир томонли функциялардан фойдаланиш ётади. Бундай 
функциялар қуйидаги ҳусусиятларга эга. Ҳеч кимга сир эмаски, 
х
маълум 
бўлса, 
й = ф(х) 
функцияни аниқлаш жуда осон. Аммо 
й = ф(х) 
функциянинг 
маълум қиймати бўйича 
х
ни аниқлаш амалий жиҳатдан жуда ҳам қийин. 
Криптографияда яширин деб аталувчи йўлга эга бўлган бир томонли 
функциялар ишлатилади. 
з
параметрли бундай функциялар қуйидаги 
хусусиятларга эга. Маълум
з 
параметр учун
Е
з 
ва 
Д
з
алгоритмларини 
аниқлаш мумкин.
Е
з 
алгоритми ёрдамида аниқлик соҳасидаги барча 
х 
лар учун 
ф
з
(х) 
функцияни 
осонгина топиш мумкин. Худди шу тариқа 
Д
з 
алгоритми ёрдамида жорий 
қийматлар соҳасидаги барча 
й
лар учун тескари функция 
х = ф
1

( й ) 
ҳам 
осонгина аниқланади. Айни вақтда жорий қийматлар соҳасидаги барча 
з
параметрлар ва деярли барча 
й
лар учун ҳатто 
Е
з 
маълум бўлганда ҳам 
х = ф
1

( й )
ни ҳисоблашлар йрдамида топиб бўлмайди. Очиқ калит сифатида 
й
ишлатилса, маҳфий калит сифатида
х
ишлатилади. Очиқ калитни ишлатиб, 
шифрлаш амалга оширилса, ўзаро мулоқотда бўлган субъектлар орасида 
маҳфий калитни алмашиш зарурияти йўқолади. Бу эса ўз навбатида 
узатилувчи информациянинг криптоҳимоясини соддалаштиради. Очиқ 
калитли криптотизимларни бир томонлама функциялар кўриниши бўйича 
фарқлаш мумкин. Буларнинмг ичида