Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2014 йил сонли буйруғига илова

Ma’ruza mashg‘ulotlarining soatlar bo‘yicha taqsimlanishi

T/r	Ma’ruza mavzulari	Dars soatlari hajmi
	Kirish. Hujayraning tuzilishi va funksiyalari	2
	Hujayra qobig‘i	2
	Plazmalemma	2
	Yadro, uning tuzilishi va funksiyasi Yadro-sitoplazmatik o‘zaro bog‘liqlik	2
	Plastidalarning tuzilishi va funksiyalari	2
	Fotosintez	2
	Mitoxondriyaning strukturasi va funksiyalari	2
	Elektron transport zanjiri. Oksidlanishli fosforlanish	2
	Endoplazmatik retikulum	2
	Goldji apparati	2
	Sitoplazma - sitozol - hujayra matriksi	2
	Ribosomalarning strukturasi va funksiyasi	2
	Oqsil sintezi va uning boshqarilishi	2
	Hujayrada ionlar va moddalar transporti	2
	Membrananing biokimyoviy va funksional xilma-xilligi	2
Jami		30

3. 
   Amaliy mashg‘ulotlar bo‘yicha tavsiya va ko‘rgatmalar
   

O‘simlik hujayrasi fiziologiyasi fanidan tajribalar Botanika, o‘simliklar fiziologiyasi kafedrasida, O‘zR FA Botanika instituti hamda Genetika va o‘simliklar eksperimental biologiyasi ITI huzuridagi laboratoriya va tajriba uchastkalarida olib boriladi.

Amaliy mashg‘ulotlar professional tayyorgarlikning muhim bosqichi hisoblanadi va har bir talaba tomonidan alohida bajariladi. Amaliy mashg‘ulot talabadan olingan nazariy bilimlarni amaliy tarzda mustahkamlashni, chuqurlashtirib, umumlashtirishni talab qiladi. Bunda talaba avvalo bajariladigan amaliy mashg‘ulot ishining nazariy va amaliy tomonini qisqacha izohlab beradi va yozma ravishda xulosalar qilinadi. Ushbu xulosalar o‘qituvchi tomonidan og‘zaki muloqot shaklida tekshiriladi.
Amaliy mashg‘ulotlarining soatlar bo‘yicha taqsimoti

T/r	Amaliy mashg‘ulot mavzulari	Dars soatlari hajmi
	“Turgor xodisasi. Sun’iy xujayra.	2
	Plazmolizning shakli va vaqtiga tuzlar kationi va anionlarining ta’siri	2
	Hujayra shirasining osmotik bosimini plazmoliz usuli bilan aniqlash	2
	Xujayraga moddalarning kirishi va vakuolada to‘planishi.	2
	O‘simlik hujayrasi plazmalemmasida neytral kizil eritmasining diffuziyasi	2
	Kaliy va kalsiy ionlarining sitoplazma qovushqoqligiga ta’siri	2
	O‘simlik hujayrasi sitoplazmasining harakati va tezligini aniqlash	2
	Tirik va o‘lik hujayra membranasining hujayra shirasi moddalarini o‘tkazuvchanligi.	2
	Transpiratsiya jadalligini torsion tarozi yordamida aniqlash.	2
	Transpiratsiya jadalligini xajmiy aniqlash	2
	Unayotgan urug‘ tarkibidagi amilaza fermentini aniqlash.	2
	O‘simlik kulida uchraydigan elementlarni aniqlash.	2
	Tuproq to‘lam nam sig‘imini aniqlash	2
	Yashil barg pigmentlarini ajratib olish va ularning xossalarini o‘rganish.	2
	Fotosintez jaraeniga muhit omillari ta’sirini kuzatish	2
Jami		30

IV. Mustaqil ta’lim va mustaqil ishlar bo‘yicha ko‘rsatma hamda tavsiyalar

Mustaqil ta’lim ma’ruza, laboratoriya (Izoh: o`quv reja asosida keltiriladi) mashg‘ulotlariga tayyorgarlik ko‘rishdan tashqari fan dasturida ko‘rsatilmagan, ammo fan bo‘yicha talabaning bilim doirasini kengaytiruvchi qo‘shimcha mavzular doirasida berilgan topshiriqlarni o‘z ichiga oladi.

Mustaqil ta’limni quyidagi shakllarda tashkil etish tavsiya etiladi:

«O‘simlik hujayrasi fiziologiyasi» fanini o‘rganuvchi magistrantlar auditoriyada olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash, mustaqil ishni tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlarini hisobga olgan holda amaliy mashg‘ulotlarga tayyorgarlik ko‘rish, darslik va o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fan boblari va mavzularini o‘rganish bo‘yicha ko‘nikma hosil qilish uchun mustaqil ta’lim tizimiga asoslanib mustaqil ish bajaradilar. Bunda ular qo‘shimcha adabiyotlardan va internet saytlaridan foydalanib, quyidagi mavzular bo‘yicha referat va ilmiy dokladlar tayyorlaydilar.

Mustaqil ta’lim uchun ajratilgan mavzularning soatlar bo’yicha taqsimoti

№	Mavzu nomi	Soat
1	O‘simlik hujayrasi metabolizmi regulyatsiyasining mexanizmlari	4
2	Fotosintezning biologik va fiziologik tavsifi.	4
3	Nafas olishning biologik va fiziologik tavsifi.	4
4	Organik moddalarning hujayrada oksidlanish yo‘llari.	4
5	Hujayrada ionlar va moddalar transporti.	4
6	O‘simlik hujayrasidan turli jarayonlarda model sifatida foydalanish	4
7	O‘simliklarni mikroklonal ko‘paytirish	4
8	Hujayrada ionlar va moddalar transporti	4
9	Membrananing biokimyoviy va funksional xilma-xilligi	4
10	Tuproq to‘lam nam sig‘imini aniqlash	4
11	Yashil barg pigmentlarini ajratib olish va ularning xossalarini o‘rganish.	4
12	Fotosintez jaraeniga muhit omillari ta’sirini kuzatish	4
13	Fotosintez jaraeniga muhit omillari ta’sirini kuzatish	4
14	“Turgor xodisasi. Sun’iy xujayra.	4
15	Plazmolizning shakli va vaqtiga tuzlar kationi va anionlarining ta’siri	4
16	Hujayra shirasining osmotik bosimini plazmoliz usuli bilan aniqlash	4
17	Xujayraga moddalarning kirishi va vakuolada to‘planishi.	4
18	O‘simlik hujayrasi plazmalemmasida neytral kizil eritmasining diffuziyasi	4
19	Ribosomalarning strukturasi va funksiyasi	4
20	Oqsil sintezi va uning boshqarilishi	4
21	Endoplazmatik retikulum	4
22	Goldji apparati	4
23	Hujayrada kechadigan umum biologik qonuniyatlari	2
Jami		90

5. 
   Fan o‘qitilishidan kutiladigan natijalar (shakllanadigan kompetensiyalar)
   

Fanni o‘zlashtirish natijasida magistr talaba:

• 
  yashil o‘simliklarni quyosh energiyasining fotosintez jarayonida hosil bo‘lgan dastlabki organik moddalar – uglevodlarning kimyoviy bog‘larida mujassamlashishi uchun sodir bo‘ladigan yorug‘lik va qorong‘ilik bosqichlari;
  
• 
  nafas olishning o‘simliklar hayotidagi o‘rni, uni asosida yotuvchi moddalar va energiya almashinuvining nozik mexanizmlari, nafas olishni xujayraning boshqa vazifalari bilan uzviy bog‘liqligi haqida umumiy tasavvurga ega bo‘lib ularning atrof-muhit bilan o‘zaro aloqasini har tomonlama mexanizmlariga oid chuqur tasavvurga ega bo‘lishi va ularning atrof-muhit bilan o‘zaro aloqasini har tomonlama bilishi kerak.
  

Fanni o‘zlashtirishi yakunida talabalar quyidagilarni amalga olishi shart:

• 
  nazariy va amaliy ahamiyati haqida ma’lumotga, jumladan o‘simlik hujayrasi biologiyasi o‘rganishda abiotik omillarning ahamiyati, iqlim ko‘rsatkichlari kabi jarayonlarni talqin etish borasida mutaxassislikka oid zamonaviy tadqiqot uslublarini bilishi va ulardan foydalana olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak.
  
• 
  magistr o‘simlik hujayrasi morfologik belgilari va anatomik tuzilishini o‘rganish; tajribalar qo‘yish; mikroskop va texnika usullaridan foydalanish: kesmalar tayyorlash, bo‘yash, chizish; doimiy va vaqtinchalik preparatlar tayyorlashga oid malakalariga ega bo‘lish kerak.
  

6. 
   Ta’lim texnologiyalari va metodlari:
   

Darsni o‘tishda mavzularning murakkab va oddiyligiga qarab ta’limning zamonaviy xususan interfaol usullari, pedagogik va axborot - kommunikatsiya (media ta’lim, amaliy dastur paketlari, prezintatsion elektron – didaktik) texnologiyalar qo‘llaniladi

6. 
   Kreditlarni olish uchun talablar
   

Fanga oid nazariy va uslubiy tushunchalarni to‘la o‘zlashtirishi, tahlil natijalarini to‘g‘ri aks ettira olishi, o‘rganilayotgan jarayonlar haqida mustaqil mushohada yuritish va joriy, oraliq nazorat shakllarida berilgan vazifa va topshiriqlarni bajarishi, yakuniy nazorat bo‘yicha yozma ishni topshirishlari lozim.

6. 
   Talabalar bilimini baholash mezonlari
   

Talabaning amaliy, seminar, labarotoriya mashg‘ulotlaridagi, mustaqil ta’lim topshiriqlarini bajarishi hamda faolligi “5” baholik tizimda baholanib boriladi va nazorat turlarida inobatga olinadi.

Nazorat turi yozma(og`zaki) shaklda o`tkazilganda:

- talaba fan (mavzu) bo‘yicha mustaqil qaror qabul qilsa, ijodiy fikrlasa, bilimini amalda qo‘llay olsa va savol mohiyatini bilib, xulosa chiqarganligi uchun “5” (a’lo) baho;

- talaba fan (mavzu) bo‘yicha qisman mustaqil qaror qabul qilsa va ijodiy fikrlasa hamda bilimini amalda qo‘llay olsa, berilgan savolning mohiyati haqida tushunchaga ega bo‘lsa “4” (yaxshi) baho;

- talaba fan (mavzu) bo‘yicha bilimini amalda qisman qo‘llay olsa, savol mohiyatini tasavvur qilsa “3” (qoniqarli) baho;

- talaba fan dasturi talablarini o‘zlashtirmagan bo‘lsa va fan hamda savollar mohiyati haqida tasavvurga ega emas deb topilganda “2” (qoniqarsiz) baholar bilan baholanadilar.

Yakuniy nazorat turi fakultet dekani, o‘quv-uslubiy boshqarma bilan kelishgan holda va o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor tomonidan tasdiqlangandan grafik asosida tegishli fan bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotini olib borgan o‘qituvchi ishtirokisiz o‘tkaziladi.

Yakuniy nazorat shakli fan xususiyati va o‘quv auditoriya soatidan kelib chiqib, kafedra tomonidan belgilanadi.

Oraliq nazorat

Test shaklida o‘tkazilsa variant 30 ta savoldan iborat bo‘lsa quyidagicha baholanadi:

26-30 “5” (a’lo)

21-25 “4” (yaxshi)

17-20 “3” (qoniqarli)

16 va undan kam bo‘lsa “2” (qoniqarsiz)

“Yozma” shaklda o‘tkazilsa savollar tarkibi 3 tadan iborat bo‘ladi va har bir savol “5” baholi tizimda baholanadi, amaliy, seminar va tajriba mashgulotlarining umumiy bahosining o‘rtachasi olinib, ON bahosi bilan o‘rtacha bahoni hisobga olishni tavsiya etamiz.

Yakuniy nazorat

“Test” shaklida o‘tkazilsa variant 30 ta savoldan iborat bo‘lsa quyidagicha baholanadi:

26-30 “5” (a’lo)

21-25 “4” (yaxshi)

17-20 “3” (qoniqarli)

16 va undan kam bo‘lsa “2” (qoniqarsiz)

“Yozma” shaklda o‘tkazilsa savollar tarkibi 5 tadan iborat bo‘ladi va har bir savol “5” baholi tizimda baholanib o‘rta baho hisobga olinadi.
Talabalar o‘zlashtirishini baholashva HEMIS tizimlarini qiyosiy taqqoslash JADVALI

Joriybaholashtizimi	Yevropakredit transfer tizimi (ECTS — European Credit Transfer System)	O‘zbekistontizimi (%)
«5»	«A»	90 — 100
«4»	«B»	70 — 89,9
	«C»
«3»	«D»	60 — 69,9
	«E»
«2»	«FX»	0 — 59,9
	«F»

TAVSIYA ETILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI

Rahbariy adabiyotlar:

1. 
   Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. –T.: O‘zbekiston, 2017. 488-b.
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 2019 yil 8 oktabrdagi PF-5847-son Farmoni.
   
4. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimiga boshqaruvning yangi tamoyillarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi 2019 yil 11 iyuldagi PQ-4391-son qarori.
   
5. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2019 — 2023 yillarda Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston milliy universitetida talab yuqori bo‘lgan malakali kadrlar tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish va ilmiy salohiyatni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi 2019 yil 17 iyundagi PQ-4358-son qarori.
   

6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 2018 yil 5 iyundagi PQ-3775 –son qarori.

Asosiy adabiyotlar

6. 
   Safarov A.K. O‘simlik hujayrasi fiziologiyasi. – Xiva: Xorazm Ma’mun Akademiyasi nashriyoti. 2005. – 77 b.
   
7. 
   Xo‘jaev J. O‘simliklar fiziologiyasi. - T.: «Mehnat», 2004. - 223 b.
   
8. 
   Polevoy V.V. Fiziologiya rasteniy. - M.: «Vыsshaya shkola», 1989. - 464 s.
   
9. 
   Beknazarov B.O. O`simliklar fiziologiyasi. - T.: “Aloqachi”, 2009.- 536 b.
   
10. 
    Kuznesov V.V., Dmitrieva G.M. Fiziologiya rasteniy. - M.: “Vыsshaya shkola”, - 2006. – 742 s..
    

Qo‘shimcha adabiyotlar
10.Gavrilenko V.F., Gusev M.V., Nikitina K.A., Xoffann P. Izbrannыe glavы fiziologii rasteniy. - M.: “MGU”, - 1986.

11.Skulachev V.P. Energetika biologicheskix membran. - M.: “Nauka”, -1974.

Axborot manbaalari

11. 
    www.ziyonet.uz
    
12. 
    www.nuu.uz
    
13. 
    www.natl.uz
    
14. 
    www.nature.uz