Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ХЎжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

Download 5,62 Mb. bet 29/96 Sana 25.02.2022 Hajmi 5,62 Mb. #298441

Bog'liq
фитоэкспертиза УМК

Вирус	Инактивация	Ўсимлик ширасида
Қуритилганда
	ҳарорати, оС	сақланиш вақти	сақланиш вақти
Тамаки мозаикаси	93	Кўп йиллар	Кўп йиллар
Картошка X-вируси	79	Кўп йиллар	Кўп йиллар
Тамаки халқа доғланиши	60	3 суткача	Дарҳол нобуд бўлади
Бодринг мозаикаси	60-70	3-4 сутка	Дарҳол нобуд бўлади
Ловия мозаикаси	58	2-3 сутка	Дарҳол нобуд бўлади
Картошка Y-вируси	52-55	Бир неча соат	Дарҳол нобуд бўлади
Помидор олачипор сўлиши	42	5 соатдан кам	Дарҳол нобуд бўлади

• 
  Маълумотлар Попкова ва бошқалар., 2005 дан олинган.
  

73
1-расм. Ўсимлик вирус билан механик зарарланишида инфекцион жараённинг бошланғич босқичлари:

а – вирус заррачаси зарарланган ҳужайрага кириши; б – унинг нуклеин кислотаси эркин ҳолга келиши; в –

вирус нуклеин кислотасининг репликацияси ва оралиқ маҳсулотлар синтези; г – транспорт вирус заррачалари ҳосил бўлиши, улар плазмодесмаларда тарқалиши, вирус қобиғи оқсиллари синтези ва вирус йиғилиши; д – вирус ўтказувчи

системада тарқалиши (чапда –

флоэмада транспорт заррачалари шаклида, ўнгда – ксилемада транспорт ва етук заррачалар шаклида) (Попкова и др., 2005).

Вируслар тарқалиши. Вируслар контакт-механик усул билан (ўсимлик қисмлари бир-бирига текканда, экинга ишлов бериш жиҳозлари ва ускуналар, ишчиларнинг қўллари ва кийимлари орқали, пайванд пайтида пайвандтаг ва пайвандуст воситасида, чеканка, пикировка қилиш пайтида ва ҳ.; мисоллар – ТМВ, картошка Х-вируси, мозаика қўзғатувчи вируслар ва б.), векторлар (касаллик ташувчилар) – ширалар, қандалалар, саратон (цикада) лар, трипслар, каналар, нематодалар ва замбуруғлар – воситасида (мисоллар – лавлаги ва ловия мозаикалари, бодрингнинг 1-мозаикаси, картошканинг Y-, A- ва M- вируслари, помидор олачипор сўлиши, қовоқ мозаикаси ва б.), уруғ, гул чанги билан ва бошқа усуллар ёрдамида тарқалади. Қуруқ тамакида ТМВ 30 йил ва кўпроқ сақланиши мумкин. Қиш пайтида вируслар туганаклар, илдизмевалар, пиёзбошларда, баъзилари (ТМВ, бодринг 2-мозаикаси ва б.) эса тупроқда ва ўсимлик қолдиқларида сақланади. Фанга маълум бўлган барча фитовируслардан тахминан 25 фоизининг векторлари ширалардир.

Download 5,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: