Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

Омбор зараркунандаларининг овқат танлаш хусусияти
Омбор зараркунандалари, одатда турли хил озиқлар билан озиқлансада, аммо уларда озиқ танлаш хусусияти йўқ емас. Омбор ва шоли узун бурун қўнғизлари омбордаги буғдой, арпа, маккажўхори захира (ғарам) лари ичидан биринчи навбатда йирик ва пишган донларни танлаб ейди. Омбор ва шоли узун бурун қўнғизидан кам зарар етказмайдиган бошқа зараркунандалар — ун кичик митаси ва сариқ унхўр қўнғизча, аксинча, кўпинча ёрилган бир чеккаси учган ва яримта донларни ейди. Бу зараркунандаларнинг, хусусан ёш личинкаларининг жағлари заиф бўлгани сабабли улар қуруқ қалин пўстли уруғларни, масалан, чигитни еяолмайди. Ун митачаси бутун яхши ивиган ёки нам тортиб қолган чигитни ейиши мумкин. Қўнғиз ва улар личинкасининг жағлари фақат ивиб юмшаган чигит пўстини кемира олиши мумкин. Бир чети синган, яримта чигитлар қуруқ ва бутун чигитларга нисбатан 4—5 марта кўпроқ зарарланади.
Чигит мағизини ейдиган каналар чигит мағизи (ядроси) ичига пўстдаги микроскопик тешикча — ҳалаза орқали киради ва ичида бемалол ривожланиб, мағизнинг ҳаммасини ейди (1-расм).

1-расм. Каналар зарарлаган: а — чигит; б — чигитли пахта.
Натижада чигит пўсти мағиз ўрнига тирик каналар, уларнинг ўлимтиклари,. личинкаларининг пўстлари ва тезаклари билан тўлган бўлади. Ун кичик митаси, уларнинг личинкалари ва сариқ унхўр миталар ҳам чигитни шундай зарарлайди.
Бунтдаги зарарланган чигитларни соғлом чигитлардан фарқ қилиш осон: зарарланган чигитлар соғлом чигитларга нисбатан енгил бўлади, уларнинг момиғида унсимон сариқ доғлар (ғубор) кўриниб туради.
Миталарнинг иккита бошқа турлари — катта ва чирк ранг-қўнғир миталар синиқ чигитларнигина емас, балки бутун ва қуруқ чигитларни ҳам зарарлайди. Бу турларга оид қўнғизлар ва уларнинг катта ёшдаги личинкаларининг жағлари бақувват бўлганлиги сабабли чигит пўстини ҳар қандай жойидан кемириши ва бунинг натижасида чигит пўстида катталиги 3 мм гача бўлган 41 мм текис тешикча ҳосил қилиши мумкин.
Унва тегирмон олов ранг куя капалакларининг қуртлариҳам чигитни деярли шундай зарарлаши аниқланган, аммо қурт кемирган жойида чети текис, юмалоқ тешикча ҳосил бўлади (2-расм).