Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

Қириб ташлаш тадбирлари
Пайдо бўлган зараркунандаларни тез ва батамом кириб ташлаш учун фақат профилактик тадбирлар кифоя килмайди, бундай холларда қириб ташлаш тадбирлари, биринчи навбатда кимёвий тадбирлар хўлланиши лозим. Зарарланиш манбаи турли усуллар: физика-механик, химиявий ва биологик усуллар билан тугатилади.
Курашнинг физика-механик усуллари
Физика-механик усулларига зараркунандаларни қўл билан йиғиш ва қириш, ёки уларни чанг сўрувчи аппаратлар ёки донни, чигитни ва бошқаларни қайта ишловчи хар хил қишлоқ хўжалик машиналари ёрдами билан тутиш киради. Зарарли кемирувчиларни — сичқон, каламуш тутадиган қопқонлар ва хар хил тутқичлар билан тутилади. Шунингдек юқори (донларни қуритиш қуёш радиацияси) ва паст (музлатиш) ҳароратлар, електр қуввати ва иссиқлик енергиясининг бошқа хиллари, масалан, рентген нури, инфрақизил ва ултрабинафша нурлар, ултраовозлар хўлланилади. Бу сўнгги усуллар маҳсулот захираси зараркунандаларига қарши курашишда 1 жуда яхши натижалар берса-да, аммо портатив машиналарнинг йўқлиги ва қимматлилиги учун бу усуллардан фойдаланишни хозирча чеклаб қўяди.
Зараркунандаларни қўлда йиғиш
Зараркунандаларни қиришнинг енг содда усули уларни омборларда, вагонларда, машиналарда ва яшикларда қўл билан йиғиш усулидир. Юмшоқ тар (идиш, қоп) лардаги зараркунандалар полга ёйилиб қўйилган брезентларга қоқилади; девордаги, шипдаги ва полдаги зараркунандалар супурги билан супурилади ёки чанг сўрувчилар билан тутилади.
Баoзан зараркунандалар, масалан, дон куясининг қуртлари ғарамнинг устки томонидаги донларни ўргимчак ипига ўхшаш тола билан ўраб олиб зарарлайди. Ўргимчак ипига ўхшаш тола билан ўралган бундай донларни хаскаш билан ғарам сиртидан сидириб олиш ва уларни қириб ташлаш ёки хайвонларга бериш осон иш.
Зараркунандаларни машиналар билан туплаш
Дондаги зараркунандаларни қириб ташлаш учун хар хил принсипда ишлайдиган қишлоқ хўжалик машиналаридан фойдаланиш мумкин. Баoзи машиналардан фойдаланилганда донлар сепараторлар, шопирувчилар ва сортировшиклардан ўтаётган пайтда зараркунандалар елакдан ўтиб кетади ва ажралиб қолади. Чанг-канани тутиб қолувчи махсус машиналар яхши натижалар беради, бу машина чанг билан бирга каналарни, майда ҳашаротларни ва уларнинг тухумларини тўтиб қолади. Бу машиналар орқали ўтаётган донлар машинанинг айланувчи айрим қисмларига урилади. Донлар орасидаги кана ва ҳашаротлар халок бўлади, аммо машина донларни синдиради. Бундай зарблардан устида пўсти бўлмаган донлар (буғдой, жавдар) айниқса кўп зарарланади.