Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

Қизил оёқли ҳаво ранг қўнғиз (Неcробиа руфипус Дег)
Бу қўнғиз Ўрта Осиёда, шу жумладан Тошкент, Фарғона ва Андижон вилоятларида пилла зараркунандаси хисобланади. Қўнғизи ва личинкаси пилла ичидаги ғумбакни ейди, шунинг билан бирга қўнғизи пиллани истаган жойидан кемириши мумкин. Шунингдек, улар узоқ сақланган қурутилган гўштни, балиқни, ҳайвон ўлимтикларини, суякларини, сирни ва бошқа маҳсулотларни ҳам ейиши мумкин.
Қўнғизи 3,5—7 мм, силиндрик шаклда бўлади; олдинги кўкрагининг устки томони танасидан анчагина ингичка. Боши катта, кенг бўлади, бошида ўн бир бўғинли мўйловлари, уларнинг учида еса уч бўғиндан иборат тўноғичи бор. Устки қанотларида ва кўкрак устки қалқонида нуқтасимон чуқурчалар бўлади. Қўнғизи ҳаво ранг бўлса-да, аммо тўқ қизил-яшил рангда товланиб туради.Оёқлари, мўйловлари то тўғнағичига қадар қизил рангда бўлади. Мўйлов тўғноғичи оғиз аппаратлари ва кўзлари қора бўлади. Оёқ бармоқлари беш бўғинли.
Тухуми кенг овал шаклли, оқ, ялтироқ бўлади.
Личинкаси хира-оқ рангли, узунлиги 5—10 мм гача келади, боши жигар ранг, қоринқисмининг учида хитиндан иборат иккита кичик илгаги бор. Ғумбаги қоғоз сингари пухта оқ пилла ичида бўлади, шунинг учун ҳам бу қўнғизни АҚШ да “қоғозли қўнғиз” деб юритадилар.
Ҳаёт кечириши. Катта ёшдаги личинкалари, баoзан еса пилла ичидаги ғумбаги қишлайди. Май-июн ойларида қўнғиз пайдо бўлади, улар тез вақтда қўшилади ва урғочиси тухум қўя бошлайди. Урғочилари тухумни еркаклари еб қўймаслиги учун одатда чуқурча ва ариқчаларнинг ичкарирорига яшириб қўяди. Битта урғочи ўз ҳаётида, ўрта хисоб билан, 137 (максимум 312) дона тухум қўяди, айрим холларда, агар қўнғиз сир пашшасининг личинкаси билан озиқланган бўлса, 1110 донагача тухум қўйиши мумкин. Бундай холларда тухум қўйиши 3—4 ойга ва ҳатто бир йилга хам чўзилиши мумкин.
Тухум инкубацияси (т+29° бўлганда) 4—5 кунга чўзилади. Личинканинг ривожланиш муддати хар хил омилларга, шу жумладан, озиқ-овқатга боғлиқ ва қулай шароитларда 15 кунда, ноқулай шароитларда еса 54 кунда тамомланади. Шу вақт ичида личинка 3—4 марта пўст ташлайди, бундан сўнг личинка ўз оғизидан чиқарадиган кўпиксимон массадан кўпиксимон юпқа, пухта пилла ўрайди ва пилла ичида ғумбакка айланади.
Ўрта Осиё республикаларида бу зараркунанда уч-тўрттадан бўғин бермайди. Қўнғизлари уча олади.