Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети



Download 3,9 Mb.
bet12/24
Sana06.07.2022
Hajmi3,9 Mb.
#743751
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   24
Bog'liq
Корхоналар зарарллигини бах м матн

ОВОС утказишнинг учинчи боскичи «Атроф-мухитга таъсирини баҳолаш», барча конкрет объектларга таъсири нуктаи назаридан кенг куламда тула анализ килиш кузда тутилаган, шунингдек белгиланган фаолиятни куроллантиришнинг атроф-мухитга таъсири (1-илова) ва атроф-мухитни ташкил этувчи материаллар куйидагиларни уз ичига камраб олади:

  1. Хавонинг мухити

  • таъсирни баҳолаш учун зарур булган климат шарт-шароитини тавсифи

  • хаво мухитининг замонавий холатига тавсиф(хаво атмосферасига чикариладиган ифлослантирувчилар руйхати, карралилик курсатгичи рухсат этилган концентрациялар чегараси (РКЧ) ёки мулжалланган хавфсизлик даражаси таъсири (МХДТ) мавжуд борлик улчови материаллари буйича);

  • кимёвий ифлосланиш манбаалари ва масштабларини хисоблаш максималмаксимал даражада юкланган жихозлар куриб чикилган лойиха буйича, шунингдек бир йула отилиши мумкин булган ва аварияли чикиндилар. Атмосфера хавосидаги кутилаётган ифлосланишлар хисоб-китоблар амалдаги учёт Билан утказазилади, курилаётган ва курилиши мулжалланаётган ташкилотлар (обектлар) мавжуд ифлосланиш мухити

  • кам чикиндили ва чикиндисиз технологияларни жорий этиш, дунёдаги ортирилган тажрибаларга мувофик атмосфера хавосидаги чикиндиларни махсус чора-тадбирлар асосида камайтириш ва йукотиш

  • рухсат этилган чикиндилар чегараси (РЧЧ) меёрлаш боскичларни урнатиш буйича таклифлар ва вактинча мувофиклаштирилган чикиндилар (ВМЧ) (амалдаги обьектлар учун)

  • башорат килинаётган ифлосланиш даражасини хисобга олган холда санитар-химоя доираси (СХД) улчовлари асосида кабул килинади (шунингдек, шовкиндан, электро магнит майдонлари ва бошка зарарли физик таъсирлардан)

  • ифлосланиш окибатларини баҳолаш ва салбий таъсирни пасайтириш буйича чора-тадбирлар

  • мониторинг ташкил этиш буйича таклилар ва атмосфера хавосининг холатини назорат килиш

  • нокулай метрологик шарт-шароитлар жараёнида чикитларни тартибга солиш буйича чора-тадьирларни куриш

  1. Сув манбалари

    • курилиш ва ишлатиш жараёнида хужалик ва бошка фаолиятлар учун сув манбаларига булган эхтиёж фойдаланаётган сувнинг сифатини талаб этади

    • сув таъминоти манбаларига тавсиф ва ундан хужаликда фойдаланиш, сув олувчи иншоатни урнашган жойи ва унинг тавсифи

    • объектни сувлди баланс ива албатта, олинаётган тоза сув микдорининг йиллик динамик курсатмалари юзасидан шундай сув истеъмол кили шва сув четлатишларни асосий экологик самаравийлик курсаткичлари

    • уски сувлар

    • худудни гидрографик тавсифи

    • сувли объектлар тавсифи, белгиланган фаолият томонидан сарланган (берилган далиллардан фойдаланиш учун максимал якинлаштирилган кузатиш табакаси)

    • сув окимини гидрологик, термик, гидрокимёвий ва музли тезлигини тартиби, етаклаш тарткиси тулиб кетишини хавли ходисалари, тикилмалар, шунга мавжудлиги, чирмаштирувчи ходисалар

    • окиб тушишини кушимча тартибга солишларсиз уски манбаларни табиий шароитда нормативларга асосланган сувлар микдорини баҳолашдан чикариш мумкин булади

    • санитар курикланаётган зонада тартьибни ташкил этиш шарт

    • ташландик окова сувлар микдори ва тавсифи (ташланма жой учун курсатма, лойиха чикаришдаги узига хослик, ифлослантирувчилар руйхати ва уларнинг конценрацияси)

    • окова сувлардан ва тозалаш ускуналарда чиккан чикиндилардан кайта фойдаланиш усулларидан фойдаланиб мумкин булган айланма тизимни жорий килиш

    • чегаравий рухсат этилган чикиндилар буйича (ЧРЧ) эришилган таклилар таркибида куйидагилар таркиб топиши шарт:

    • курилиш ва ишлатиш жараёнида режалаштирилаётган объектга сувли мухитга таъсирини баҳолаш , шу жумладан, ховузнинг исссикликдан ифлосланиш эхтимоли ва сув олишнинг экосистемага таъсири окибатлари

    • сув узанини узгартириш жараёнини баҳолаш, курилма кистирмалари Билан боглик булган куприклар курилишида сув олувчи иншоатни очишнинг салбий окибатлари

    • сув куриклаш тадбирлари, уларни таъсири, бахоси ва амалга ошириш навбати

    • устки сувлар мониторинги экологик ташкилоти

    • ер ости сувлари

    • жой таърифида гидрологик курсаткичлар урганган ер ости конлари тавсифи

    • ишлатилаётган сувли горизонтни замонавий холатига таъриф (кимёвий таркиб, ишлатилаётган захиралар ва химояланганлиги) уни хавфсиз ишлатиш учун шарт-шароит яратиш, сув олувчи иншоатни санитар куриклаш зонаси ташкил этиш зарурати

    • курили шва ишлатиш жараёнида ер ости сувлари сиатига объектнинг таъсири баҳолаш ва уларни ифлосланиш эхтимоли

    • ифлосланиш эхтимоли унинг окибатлари тахлили ва ер ости сувларини тамом булиши

    • ер ости сувларини ифлосланиши ва камайиб кетишини олдини олиш учун чора-тадбирлар куриш

    • ер ости сувлар экологик мониторинг дастури

3. Замин (ер кари)

  • Режалаштирилаётган объект таъсир доирасида мавжуд минерал ва хом Аше манбалари (захиралар ва сиат)

  • Курилиш ва ишлатиш жараёнида минерал ва хом Аше манбаларига объект талаби (турлари, кулами, чикариш конлари)

  • Табиий атроф мухитдан олинаётган минерал ва хомашё манбаларини хар хил компанентларига таъсирини башорат килиш ва табиий манбалар

  • Сув тежамкорлигини тартибга солдиш буйича табиатни куриклаш чора-тадбирларини асослаш ва бузилган худудлардан фойдаланиш

  • Ер каридан фойдаланиш юзасидан операциялар, фойдали казилмаларни олиш ва кайта ишлашда куйидаги материаллар курсатилиш шарт:

  • фойдаланилаётган конлар тавсифи (фойдали казилмалар захираси уларни геологик ахамияти ва бошка)

  • зарали компонентларни ажратиш ва амалга ошириш имкониятларини тасдикловчи материаллар, айникса, захарлилари учун уларни кумиб ташлаш усуллари

  • ойдали казилмалар ва очилган жинсларни радиацион (айникса, курилиш материаларини ишлаб чикаришда ойдаланиш учун кайта тиклаш)

  • ер ости фойдали казилмаларини имкон кадар, максимал даражада ажратиш юзасидан таклифлар, фойдали казилмалар олинаётган худуд ва кушни участкаларда захираларни камайиб кетиши (сувланиш, нураш, оксидланиш ва ёниш ва бошкалар натижасида)

  • зарарли нарсаларни бекитиш имкониятларини баҳолаш ва ер каъридаги ишлаб чикариш чикиндалари, илмий текшириш ташкилотларини махсус хулосаси такдимоти

4. Истеъмол ва ишлаб чикаришни чикиндилари

  • пайдо булаётган чикиндилар микдори

  • ишлаб чикариш ва истеъмол чикиндилари билан ифлосланган худудни узига хослиги (хавфлилик даражаси, захарлилик, физик ахволи)

  • хавфсизлантириш, кайта фойдаланиш ва хамма чикинди турларини бекитиш юзасидан тавсиялар

5. Физик таъсирлар.

  • ишлаш доирасидаги радиацион вазиятга тавсиф, радиацион ифлосланишни табиий ва техноген манбааларини очиб куриш.

6. Ер бойликлари ва тупрок.

  • ердан фойдаланиш шарт-шароитлари ва ахволи, худудни ер баланси, курсатилган объектни жойлашиши учун ва ён хужалик мос равишда хусусийлик куринишлари билан, ер тузилиши юзасидан таклиф килинаётган узгаришлар, кишлок хужалигидаги ишлаб чикариш йукотишларини хисоби ва ердан фойдаланувчиларни зиёни;

  • режалаштирилган объект таъсир доирасида тупрок катламини замонавий холатига тавсиф (киёслаш баллари билан ернинг картаси, физик, кимёвий хоссалари, ифлосланиш, бузилиш, емирилиш, дефляция, унумдорлик ва ерни механик таркиби)

  • таъсир доирасидан олиб ташлаш юзасидан режалаштирилаётган тадбирлар ва лойихавий карорлар, ерни унумдор катламини саклаш ва тупрок жинсларини очиш, участкаларда тупрокнинг катламини саклаш, бевосита фаолият учун сарфланмайдиган, бузилган тупрок катламини кайта тиклашда ва худудни уз холатига келтиришда, бошлангич ва бошка фаолиятларда фойдаланиш учун ярокли булган (техник ва биологик кайта тиклаш)

  • тупрокни экологик мониторинг ташкилоти.

7. Усимликлар.

  • объектни таъсир доирасида усимликлар катламини замонавий холати (гиоботаник карта, усимликлар олами таркиби, функционал ахамияти, усимликлар мухитига мос унумдорлик ва уларни табиий узгариши (харакати), ёнгин хавфи, доривор хусусияти мавжуд булган, кам учрайдиган, эндемик ва кизил китобга киритилган усимлик турлари, яшил газон (чимлар) утказишни ахволи, усимликларни ифлосланиши ва шикастланиши, сукцессия, усимликларга замонавий антропоген таъсирларида келиб чикаётган)

  • объектга таъсирининг тавсифи ва ишлаб чикаришни худуд усимлик мухитига ва кам учрайдиган, эндимик усимлик турларига хавфли таъсир доираси.

  • усимлик манбааларидан фойдаланиш куламига асосланган.

  • режалаштирилган фаолиятни усимликларга таъсир доирасини аниклаш.

  • усимлик катламида кутилаётган узгаришлар (куриниш таркиби, ахволи, мухит унумдорлиги, генотиплар тажрибасига асосланиб баҳолаш хужалик ва функционал ахамияти, ифлосланиш даражаси, зараркунандалар томонидан шикастлаш) объектни таъсир доирасида ва ахолии соглиги ва хаёт учун бу узгаришларни окибатлари.

  • усимлик мухитини саклаб колиш буйича тавсиялар, уларни ахволини яхшилаш, усимлик дунёсини кайта тиклаш ва асраб авайлаш.

  • усимлик катлами мониторинги учун таклифлар.

8. Хайвонот олами.

  • сув ва ер усти жонзотларни дастлабки холати.

  • кам учрайдиган кизил китобга киритилган ва йуколиб кетаётган хайвон турлари.

  • манзарали таркибига объектнинг таъсирини тавсифи, жонзотлар саноги, уни генофонди, яшаш мухити, купайиш шарт-шароитлари, кучиш йуллари, курилиш ва ишлатиш жараёнларида жонзотларни тупланиш жойи, адаптивлик куринишларини баҳолаш.

  • табиий мухитни бир бутунлигини бузилиш хавфи, яшаш мухити, купайиш шарт-шароитлари, жонзотларни тупланиш жойи ва кучиш йулларига таъсири, объект таъсир доирасида учун хилма хил турларини кискариши, ушбу узгаришлар ва атроф-мухитга етказилган зарар окибатларини баҳолаш.

  • табиий мухит бир бутунлигини асраш ва тиклаш учун чора-тадбирлар сув ва ер усти жонзотларини хилма-хил турлари, озука базасини яхшилаш.

9. Социал-иктисодий мухит:
махаллий ахоли хаётида замонавий социал-иктисодий шароитлар, уни иш фаолиятига тавсиф;

  • курилиш жараёнида объект таъминоти, иш имкониятларидан фойдаланиш ва тугатиш, махаллий ахолининг катнашиши;

  • минтакавий ва худудий табиатдан фойдаланишни режалаштирилган объектга таъсири;

  • объектни лойихавий карорларини амалга ошириш туфайли махаллий ахоли хаётидаги социал-иктисодий узгаришларни башорати (нормал шароитларда объектни ишлатиш ва мумкин булган авария вазиятларида);

  • худуднинг санитор эпидимиологик ахволи ва белгиланган фаолият натижасида уни узгаришларини башорат килиш;

  • белгиланган хужалик фаолияти жараёнида социал алокаларни тартибга солиш (тугрилаш) юзасидан таклифлар.

10. Минтакада белгиланган фаолиятни амалга оширишда экологик хавф-хатарни баҳолаш:

  • табиий комплекслар бахоси, (функционал ахамияти, мухим курикланадиган объект), ажратилган комплекслар чидамлигини белгиланган фаолиятга таъсири;

  • атроф-мухитга таъсир окибатларини комплекс бошкариш (объектни аварияларсиз нормал шароитда ишлатиш);

  • авария вазиятларини эхтимоли (объектни техник даражасини хисобга олиб, мавжуд хавфли табиий ходисалар), манбаалар аникланади, турли авария вазиятлари уларни такрорланиши таъсир доираси;

  • атроф-мухит ва ахолига авария вазиятларини окибатини башорат килиш;

  • белгиланган хужалик фаолияти натижасида атроф-мухит ва ахоли соглигига етказилиши мумкин булган зарарни баҳолаш, табиатдан фойдаланиш учун норматив туловларни мулжалланган хисоб китоби куринишида, шунингдек мумкин булган авария вазиятлари натижасида атроф-мухитга етказилган нормадан ортик зарарни коплаш учун мавжуд микдордаконпенсация туловлари хисоби утказиляпти, технологик ва статистик хисоб-китобларга асосланган компенсация туловлари экологик сугурталаш микдорини аниклашда фойдаланилади;

  • авария вазиятларида огохлантириш ва уларни окибатларини бартараф этиш юзасидан тавсиялар.

ОВОСни хамма боскичларида махсус илмий-текшириш тадбирларини утказиш шарт ва Козогистон Республикаси конунчилигидан урнатилган тартибда махсус жалб килинган лабораторияларда жорий килинган инженер-эколог изланишлар.
«Экологик окибатлари хакида баёнот» ОВОСга алохида илова килинган, утказилган ОВОС натижваларига кура буюртмачи томонидан тайёрлавнаётган лойихавий хужжатлар, лойихавий материаллар таркибида давлат экологик экспертизасига такдим килинади. Экологик окибатлари хакида баёнот ОВОС тадбирларини амалга оширишни хамма боскичлари эришилади (амал килинади).
Иш хужжатлари учун «Атроф-мухитни кўриклашни» кайта ишлаб чикиш ОВОС тадбирларини тўртинчи боскичидир.
Мабода белгиланган фаолиятни амалга оширишда «Лойиха» боскичида кабул килинган алохида техник карорлар ва иш хужжатларини тайёрлашда ўзгартиришлар керак бўлсагина бўлим кайта ишлаб чикилади. ОВОСни учинчи боскичида бажарилганидек бу холда бўлимни кайта ишлаб чикиш ОВОС материалларига нисбатан тузатиш хусусиятини белгилайди.
Бўлим таркиби ва мазмун ОВОСни кўплаб материаллари билан ўхшаш. Атроф-мухитга таъсирини кўрсатгичлари ва тавсифи ОВОС тўртинчи боскичида:

  • кўрилаётган иш хужжатларида аник техник карорлар билан мос равишда аникланади.

  • кўрилаётган объектни салбий таъсирларидан атроф-мухитни қўриклашни ташкил килишни, таъминлашни киска кўринишда баён килиш.

Бўлим, шундай ОВОС тадбирлари, бир боскичли техник лойихалаштириш оркали бажарилаётган, «Ишчи тежа» лойихавий хужжатлари учун мажбурий. Булим уз маштаблари буйича экологик ахамиятга эга объектлар ва иншоатлар учун кайта ишлаб чикарилади, кайсики махаллий характерга эга булган атроф-мухит компонентларига таъсири ва санитар-химоявий зоналар учун яъни 100 м дан камрок даражада (улчамлар)да кузда тутилган.
Булимни тайёрлаш жараёнида режалаштирилаётган объектга мос равишда худудни табиий мухити компонентлари ахволи буйича махсус инженер-экологик изланишлар олиб борилиши шарт.
Булимда белгиланган фаолиятни амалга оширишда аник альтернатив вариантлар куриб чикилиши шарт ва тавсия килинаётган вариантда техник-экологик иктисодий тутган урнига асосланиш бундан кейинги курилиш ва ишлатиш ишлари амалга оширилади.

Download 3,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish