Old yetakchi bo‘lgan avtomobilning transmissiyasi

3.3. Kardanli uzatma 

Kardanli uzatmaning vazifasi o‘qlari bir chiziqda yotmagan va 

o‘zaro joylashuvi o‘zgarib turadigan vallar orasida burovchi momentni 

uzatib berishdan iborat. 

---

 77

Kardanli uzatma quyidagilardan tashkil topgan: 

•

 elastik mufta

•

 shlitsali birikma

•

 oldingi kardanli val

•

 tayanch podshipnik

•

 oldingi kardan sharniri

•

 orqa kardan val

•

 orqa kardan sharniri

Kardanli uzatma o‘klari bir-biriga to‘g‘ri yotmagan va o‘z holatini 

o‘zgartira oladigan vallar yordamida burovchi momentni kuch uzat-

maning bir agregatidan boshqa agregatiga uzatib beradi. Avtomobilning 

kuch uzatmasiga o‘rnatilgan kardanli uzatma dvigateldan olinadigan 

burovchi momentni uzatmalar qutisi orqali bitta yetakchi ko‘prikka 

tarqatish qutisi yordamida bir nechta ko‘prikka uzatib berishi lozim. 

Avtomobil notekis yo‘llarda yurganida yetakchi ko‘prik ramaga 

nisbatan tik tekislikda tebranib, uzatish burchagi o‘zgarib turadi. Shu 

sababli burovchi momentning uzatmalar kutisidan (yoki taqsimlash 

kutisidan) yetakchi ko‘prikga o‘zgaruvchan burchak ostida uzatishda 

kardanli uzatmadan foydalaniladi. Kardan sharnirlar o‘qlari bir-biriga 

nisbatan to‘g‘ri yotmagan vallardan burovchi momentni o‘zaro uzatish 

uchun xizmat kiladi. Tepish va buralma tebranishlar xavfini kamaytirish 

uchun aksari zamonaviy avtomobillarda kardanli, sharnirli hamda ikkita 

val shuningdek, oraliq tayanchdan tashkil topgan kardanli uzatmadan 

foydalaniladi. Bunda uzatmaning uzayib qisqarishini ta’minlaydigan 

shlitsali birikma mavjud. 

49-rasm. Burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnir.

---

 78

Avtomobillarda qo‘llaniladigan kardanli sharnirlar ikki xil bo‘ladi: 

¾

burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnirlar (49-rasm), 

¾

 burchak tezliklari bir xil kardanli sharnirlar (50-rasm).  

Burchak tezliklari bir xil bo‘lmagan kardanli sharnirlar o‘z navbatida 

kayishqoq (elastik) va bikr (krestovinali) bo‘lishi mumkin. 

Kardanli uzatma kardanli sharnirlaridan, vallardan va vallarning 

oraliq tayanchlaridan tashkil topgan.