O’lchash vositalari va sinov vositalari

O’lchash ishlari asosan asbob-uskunalar yordamida amalga oshiriladi va ular quyidagi turlarga bo‘ linadi:

• O’lchash ishlari asosan asbob-uskunalar yordamida amalga oshiriladi va ular quyidagi turlarga bo‘ linadi:
• 1. Ko‘rsatuvchi asboblar - kattaliklami O’lchash vaqtida natijalar shkalaning ko‘rsatishidan olinadi. Masalan, uzish mashinalari, termometrlar, tortsion tarozi va hokazo.
• 2. Solishtiruvchi asboblar - sinov yoii bilan olingan natijalami O’lchov yoki etalon bilan solishtirish natijasida hosil qilinadi. Masalan, tarozilarda qadoqlash bilan massani aniqlash.
• 3. O‘ziyozar asboblar - O’lchanayotgan kattalikni avtomatik ravishda harakatdagi tasmaga yozib turadi.
• 4. Yig‘uvchi asboblar - vaqt davomida O’lchanayotgan kattaliklarni jamlab ko‘rsatadi.
• 5. Boshqaruv asboblari - texnologik jarayonda o‘matilgan kattalikni avtomatik ravishda boshqarib turadi. Masalan, quritish uskunasi AK-2 haroratni 105±2°S da boshqaradi.
• O’lchashning uchta aksiomasi mavjud:
• 1-aksioma-dastlabki maiumotsiz O’lchashni bajarib bo‘lmavdi;
• 2-aksioma-har qanday o‘lchash taqqoslash demakdir;
• 3-aksioma-O’lchash amalidan olingan natija tasodifiydir.

Aniq O’lchov qiymati o‘lchash ishlaridagi haqiqiy qiymat deyiladi. 0 ‘lchash sistematik xatolik orqali, axborot minimumiga tasodifiy bo‘lgan ko‘rsatkichlar xatoHgi bo‘yicha haqiqiy O’lchamdagi qiymat olinadi. Haqiqiy qiymatni aniqlashdagi xatolikka O’lchashdagi xatolik xususiyati deyiladi. Ko‘rsatilgan o‘lchashdagi qiymatlarga, chegaralangan farqi bilan haqiqiy O’lchashdagi qiymat teng boiishi kerak, bunga me’yoriy O’lchashdagi qiymat deyiladi. Bu ikki me’yoriy va haqiqiy qiymatlaming bir-biridan farqi shundaki, tayyorlanish sharoiti va qoilanilishidir. O’lchash o'zining xatoligini e'tiborga olgan holda bir qancha razryadlarga boiinadi (o'lchash 1,2 va yuqori) va uning asosiy sinflarga boiinganligiga o‘lchash xatoligi deyiladi. O’lchash asboblarini tekshirish ishlarida razryadlar beriladi va bunga namunali tekshirish deyiladi

• Aniq O’lchov qiymati o‘lchash ishlaridagi haqiqiy qiymat deyiladi. 0 ‘lchash sistematik xatolik orqali, axborot minimumiga tasodifiy bo‘lgan ko‘rsatkichlar xatoHgi bo‘yicha haqiqiy O’lchamdagi qiymat olinadi. Haqiqiy qiymatni aniqlashdagi xatolikka O’lchashdagi xatolik xususiyati deyiladi. Ko‘rsatilgan o‘lchashdagi qiymatlarga, chegaralangan farqi bilan haqiqiy O’lchashdagi qiymat teng boiishi kerak, bunga me’yoriy O’lchashdagi qiymat deyiladi. Bu ikki me’yoriy va haqiqiy qiymatlaming bir-biridan farqi shundaki, tayyorlanish sharoiti va qoilanilishidir. O’lchash o'zining xatoligini e'tiborga olgan holda bir qancha razryadlarga boiinadi (o'lchash 1,2 va yuqori) va uning asosiy sinflarga boiinganligiga o‘lchash xatoligi deyiladi. O’lchash asboblarini tekshirish ishlarida razryadlar beriladi va bunga namunali tekshirish deyiladi