Olam nima va unda odamning o'rni qanday? Siz bilan iz yashayotgan shu

1. 
   Olam nima va unda odamning o'rni qanday?
   

Siz bilan )iz yashayotgan shu

dunyo o‘zining barcha murakkabligi va muammolari, jozibador-

ligi va butun go‘zalligi bilan yagona olamni tashkil etadi. Olam

tushunchasi, eng avvalo, odam va uning faoliyati kechadigan ma-

konni aks ettiradi. Agar odam bo‘lmaganida edi, bu olam haqida­

gi tasavvurlar ham bolmas edi. Demak, olam odam bilan maz-

mundordir. Olam uni tashkil etuvchi narsalar bilan birgalikda

namoyon boladi. Hech narsasi yo‘q olam yo‘qlikdir. U mavhum

tushuncha, ya’ni abstraksiyadir.

2. 
   Borliq va yo'qlik tushunchalari to'g'risida nimalarni bilasiz?
   

Faylasuflar qadim zamonlardan buyon

«borliq» va «yo‘qlik» haqida bahs yuritishgan. Ular borliqning vu­

judga kelishi, mohiyati, xususiyatlari va shakllari haqida ko‘plab

asarlar yozishgan. Xo‘sh, borliq nima? Bu savol bir qarashda juda

oddiy kolingani bilan unga shu choqqacha barcha kishilarni

birday qanoatlantiradigan javob topilgani yo‘q. Bu holat bor-

liqqa turlicha nuqtayi nazarlardan qarashlarning mavjudligi bi­

lan izohlanadi. Masalan, ayrim faylasuflar borliqni moddiylik,

moddiy jismlar bilan bog‘lab tushuntirishadi. Ularning nuqtayi

nazarlaricha, borliq - obyektiv realliknigina qamrab oluvchi tu-

shunchadir. U holda fikr, inson tafakkuri, o'y-xayollarimiz borliq

tushunchasidan chetda qolar ekanda, degan savolga ular, bunday

tushunchalar obyektiv reallikning hosilasidir, deb javob berishadi.

Falsafaning borliq haqidagi ta’limotni izohlaydigan qismi —

ontologiya deb ataladi (bu tushunchani falsafada birinchi bor X.

Volf qollagan). Olam va borliq masalalarini falsafaning ana shu

sohasi olganadi.

Yo‘qlik hech nima demakdir. Hamma narsani hech narsa-

ga aylantiruvchi, hamma narsaning ibtidosi ham, intihosi ham

yo‘qlikdir. Bu ma’noda yo‘qlik cheksizlik, nihoyasizlik va man-

gulik bilan birdir. Yo‘qlik chekingan joyda borliq paydo boladi.

Demak, borliqning bunyodkori ham, kushandasi ham yo‘qlikdir.

Borliq yo‘qlikdan yo‘qlikkacha bolgan mavjudlikdir. Yo‘qlikni

hech narsa bilan qiyoslab bolmaydi. Fanda yo‘qlik nima, degan

savolga javob yo‘q.

3. 
   Fazo va vaqt, makon va zamon qanday ma'nolarni anglatadi?
   

Faylasuflar qadim zamonlardan buyon

«borliq» va «yo‘qlik» haqida bahs yuritishgan. Ular borliqning vu­

judga kelishi, mohiyati, xususiyatlari va shakllari haqida ko‘plab

asarlar yozishgan. Xo‘sh, borliq nima? Bu savol bir qarashda juda

oddiy kolingani bilan unga shu choqqacha barcha kishilarni

birday qanoatlantiradigan javob topilgani yo‘q. Bu holat bor-

liqqa turlicha nuqtayi nazarlardan qarashlarning mavjudligi bi­

lan izohlanadi. Masalan, ayrim faylasuflar borliqni moddiylik,

moddiy jismlar bilan bog‘lab tushuntirishadi. Ularning nuqtayi

nazarlaricha, borliq - obyektiv realliknigina qamrab oluvchi tu-

shunchadir. U holda fikr, inson tafakkuri, o'y-xayollarimiz borliq

tushunchasidan chetda qolar ekanda, degan savolga ular, bunday

tushunchalar obyektiv reallikning hosilasidir, deb javob berishadi.

Falsafaning borliq haqidagi ta’limotni izohlaydigan qismi —

ontologiya deb ataladi (bu tushunchani falsafada birinchi bor X.

Volf qollagan). Olam va borliq masalalarini falsafaning ana shu

sohasi olganadi.

Yo‘qlik hech nima demakdir. Hamma narsani hech narsa-

ga aylantiruvchi, hamma narsaning ibtidosi ham, intihosi ham

yo‘qlikdir. Bu ma’noda yo‘qlik cheksizlik, nihoyasizlik va man-

gulik bilan birdir. Yo‘qlik chekingan joyda borliq paydo boladi.

Demak, borliqning bunyodkori ham, kushandasi ham yo‘qlikdir.

Borliq yo‘qlikdan yo‘qlikkacha bolgan mavjudlikdir. Yo‘qlikni

hech narsa bilan qiyoslab bolmaydi. Fanda yo‘qlik nima, degan

savolga javob yo‘q.

4. 
   Ong nima?