Олабўжи романдан катта хикоя

бўлди. 
У бу ернию бу кулбани жуда севади-да! 
Кулба... 
Олатоғнинг хилват пучмоқларида осмондан тушиб қолгандек 
қишлоқчалар бор. Уйлари бир-бирига мингашгандек: дарҳақиқат, 
бирининг томи иккинчисининг супасига ўхшайди. Чет-четда эса мана 
шундай – тўрт устун устига шийпон бўлади, деб қурилган-у, кейин 
атрофидан синчли девор кўтариб, усти ёпиб қўйилгандек муштдек-
муштдек уйчалар ҳам борки, улар кўпинча бостирма вазифасини 
ўтайди: тагига – такҳовлига ўтин-чўп, шувоқ уйиб қўйишади. Ва 
албатта бир четда бир улов боғлиқ туради. Кулбанинг ичида эса – беда, 
хашак, хазон. Баъзиларининг томида туйнук ҳам бўлади, ем-хашакни 
нарвон орқали опчиқиб, ўша туйнукдан тўкилади: бундай қилинса, уй 

---

55 
емишга ғилқ тўлади. 
Бундай кулбалар юксак зовлар остида – баҳайбат палахсалар 
панасида ҳам учрайди, овлоқ тепаликлар кифтида ҳам, арчазор 
ёнбағридаги чангалзорда ҳам дуч келиб қолиши мумкин. 
Буларнинг соҳиблари — овчилар, ўрмон қоровуллари, агар ўша 
атрофда бирон мозор-зиёратгоҳ бўлса, демак, шайх... 
Бундай уйчаларда ҳикмат кўп: нарвондан чиқиб, нарвондан 
тушасиз. Уни олиб қўйсангиз, бирон жондор сизга доримайди: 
кўнглингиз тинч.
Ёғин-сочин маҳалларида ҳам бундай бошпанадан хавотир олмаса 
бўлади: қояларни силжитган сел сувлари унинг “оёқ”лари орасидан 
ўтиб кетаверади. 
Ҳаммасидан муҳими – бундай ёлғиз уйчаларнинг шакли-
шамойилида ибтидойи ҳаёт тарзи барқ уриб туради. Бу ҳолга унинг 
амалий эҳтиёжларини ҳисобга олиб қурилгани қўшилса, теран бир 
хўрсиниқ ва шикаста завқдан қалбинг қабариб кетади. 
...Ултон ёнбағирда қўнқайибгина турган бу кулбани бежиз