Oksidlanish qaytarilish reaksiyasi Matn

Metallarning tabiatda uchrashi. Metallardan "asl" metallar oltin, platina, kumush, (ba'zan mis, qalay, simob) tabiatda erkin, ya'ni tug’ma holda uchraydi.
Metallarning asosiy massasi yer qobig`ida birikmalar holida uchraydi. Sof metallarni sanoat miqyosida hosil qilish uchun yaroqli tabiiy xom - ashyo metall rudasi nomi bilan yuritiladi.
Rudalar ko’pincha toza bo’lmaydi, ularga bekorchi jinslar-qum loy, ohaktosh va boshqalar aralashgan bo’ladi. Har qanday ruda ishga tushirilishidan avval bekorchi jinslardan tozalanishi, boshqacha aytganda "boyitilishi" lozim. Ba'zan rudalarning boyitilgan shakli "konsentrat" deb ataladi. Rudalar turli usullar bilan, ko`pincha flotasion usulda boyitiladi.
Metall rudalarining birinchi turkumi oksid rudalardir. Bunga temir rudalaridan qizil temirtosh (Fe₂O₃), qo’ng’ir temirtosh Fe₂O₃ * 3H₂O va magnitli temirtosh (Fe₃O₄), alyuminiy rudasi - boksit (A1₂O₃ * 2H₂O), marganes rudasi - pirolyuzit (MnO₂), qalay rudasi (SnO₂), vismut oxrasi (Bi₂O₃) va boshqalar misol bo’la oladi.
Juda ko’p metallar tabiatda sulfidlar holida uchraydi. Bunday rudalar odatda yer pustlog’ining chuqurroq qismiga joylashgan bo’lib, ularga suv, karbonat angidrid, havo kislorodi ta'sir etmagan (shuning uchun ular birlamchi tor jinslar deb yuritiladi). Misol uchun, mis kolchedani (Cu₂S-Fe₂S₃), mis yaltirori (Cu₂S), kinovar (HgS), kartoshin yaltirori (PbS), rux aldamasi (ZnS) va boshqalarni ko’rsatish mumkin. Ba'zan bir necha metallarning sulfidlari aralash holda uchrab, polimetall rudani tashkil qiladi. Nihoyatda toza metall olish uchun moddalarni vakuumda haydash usulidan foydalaniladi.
Toza metall olishda zonalar buylab suyuqlantirish usuli ko`p qo’llaniladi. Bu usul metallga aralashgan qo’shimcha moddaning suyuq va qattiq metallda turlicha eruvchanligiga asoslangan. Ko’pincha, begona qo’shimcha suyuq metallda yaxshi, qattiq metallda esa yomon eriydi. Masalan, sho’r suvning sovishi natijasida hosil bo’ladigan muz tarkibida tuz, bo’lmaydi. Bundan foydalanib metallar ko’shimcha
moddalardan tozalanadi