Ойликдан яшаргача ёшдаги касал бола а£волини ба£оланг ва таснифланг

СЎРАБ КЎРИНГ
:
Бола ҳар қандай еган овқатини ёки ичган суюқлигини қайт 
қиладими?
Еган овқатини ва ичган суюқлигини ўзида олиб қололмай, қайт қиладиган 
болада «ҳар қандай еган овқати ёки ичган суюқлигини қайт қилади» 
белгиси бор. Бола ниманики ютадиган бўлса, ҳаммасини дарҳол қусиб 
ташлайверади. Ҳар қандай еган овқат ёки ичган суюқлигидан кейин 
қусаверадиган бола овқат, суюқлик ёки ичириладиган дори препаратларини 
организмида олиб қололмайди. Бола баъзида қусадиган бўлсаю, лекин 
суюқликнинг бир қисмини ўзида олиб қоладиган бўлса, бундай болада ушбу 
умумий хавф белгиси йўқ, деб ҳисобланади. 
Сиз савол бериб, сўраб кўраётганингизда она тушунадиган сўзларни 
ишлатинг. Жавоб бериш учун онага вақт беринг. Агар бола ҳар қандай еган 
овқати ёки ичган суюқлигидан кейин қусиш бор ёки йўқлигини онаси ишонч 
билан айта олмаса, аниқ жавоб бериш учун унга ёрдамлашинг. Масалан, 
бола қанчалик тез-тез қусади, деб сўраб кўринг. Бола овқатни ёки 
суюқликни ютганидан кейин ҳар сафар қусаверадими, деб ҳам сўраб кўринг. 
Агар онанинг жавоблари тўғрилигига ишончингиз комил бўлмаса, болага 
суюқлик бериб кўришни унга таклиф қилинг. Бола қусадими-йўқми, 
текширинг. 
СЎРАБ КЎРИНГ
: 
Болада талваса, шайтонлаш бўлдими?
Талваса, шайтонлаш бўлганида мускуллар қисқариши туфайли боланинг 
қўл-оёқлари тортишиб, қалтирайди. Бола ҳушидан кетиб қолиши ёки 
айтилган гапларга жавоб бермаслиги мумкин. Болада ҳозирда шайтонлаш 
кузатилса ёки мазкур касаллик вақтида кузатилган бўлса, бу болалар жиддий 
касалланган ҳисобланадилар.
Она тушунадиган сўзларни ишлатинг. Масалан, тиришишни она 
«шайтонлаш» ёки «қўл-оёқларнинг тортишиши» ёки «баданининг титраши» 
деб аташи мумкин. 
АНИҚЛАНГ: Бола летаргик ҳолатдами ёки беҳушми? 
Летаргик бола ҳадеб мудрайверади ва ҳатто уйғоқлик вақтида ҳам фаоллик 
кўрсатмайди. У бўшашган бўлади ва атрофда бўлаётган нарсаларга парво 
қилмайди. Бола кўпинча онасига ҳам қарамайди ёки гапирганингизда 
Сизнинг юзингизга ҳам қарамайди. Бола бир нуқтага тикилиб ётиши ва 
атрофида бўлаётган нарсаларни сезмайдиган бўлиши мумкин. 
Беҳуш бўлиб ётган болани уйғотиб бўлмайди. У баданига қўл 
теккизилганида, силкитиб кўрилганида ёки исмини айтиб чақирилганида 
буни сезмайди. 

---

10 
Болада одатдан ташқари уйқучанлик борми ёки болани уйғотиш қийин 
эмасми, деб онасидан сўраб кўринг. Она боласи билан гаплашганида, уни 
силкитганида ёки Сиз чапак чалиб кўрганингизда бола уйғонадими-йўқми, 
текширинг. 
Эслатма
: Агар бола ухлаётган бўлса ва унда йўтал ёки қийин нафас 
олаётган бўлса, уни уйғотишдан олдин нафас ҳаракатларининг сонини санаб 
кўринг. 
Болада умумий хавф белгиси бўлса, унинг аҳволини баҳолашни тезда тугатинг. Бундай 
болада оғир муаммо бор. Уни даволаш ишини кечиктириб бўлмайди. 
* * * 
Сиз касал бола тўғрисидаги маълумотларни махсус шаклга ёзиб олишни ўрганасиз. Бу 
шакл 
Ёзув Шакли
деб аталади. Ёзув Шаклининг олд томони 
БАҲОЛАНГ ВА 
ТАСНИФЛАНГ
схемасига ўхшаш. Унда онага бериш зарур бўлган саволлар ва Сиз 
кўздан кечириб, эшитиб ва пайпаслаб кўриб, аниқлаб оладиган белгилар келтирилган. 
Мазкур модулдаги машқларнинг кўпчилигида Сиз Ёзув Шаклининг фақат бир 
қисмидан фойдаланасиз. Схемадаги ҳар бир босқични ўрганиб борганингиз сайин Сиз 
схеманинг тобора кўпроқ қисмидан фойдаланадиган бўласиз. 
Ёзув Шаклини ўқитувчингиз Сизга кўрсатиб, ундан қандай фойдаланиш кераклигини 
айтиб беради. 

---

11