Oila, yoshlar, turmush tarzi va kundalik hayot sotsiologik muammo sifatida

Oila, yoshlar, turmush tarzi va kundalik hayot sotsiologik muammo sifatida

Mirzo Ulug’bek nomidagi

O’zbekiston Milliy Uversiteti

ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

sotsiologiya yo’nalishi talabasi

Normurodova Mohigul Shuxrat qizi

97 192-97-71 [e-mail]

Annotatsiya: Ushbu maqolada oila, yoshlar, turmush tarzi va kundalik hayot sotsiologik muammo sifatida keng targ’ib qilingan. Yoshlarning tarbiyasi, yoshlarga ota-onaning tarbiyalashi davlat va jamiyatda oila va yoshlarga targ’ib etilayotgan sharoitlar, prezidentimizning turmush tarziga bo’lgan shaoitlarni unumli foydalanishni, oiladagi muammolarni bartaraf etishni hal qilish haqida keng yoritilgan.

Kalit so’z: Oila, turmush tarz, inson kapitali, oila, yoshlar,

Аннотатция:

Ключевие слова:

Annotation:

Keywords:
Oila yoshlar, turmush tarzi va kundalik hayot sotsiologik muammo sifatida qarasak har bir davlat jamiyatda bunday muammolar bor. Inson yaratilibdiki, muammo kamchiliklar bilan yaratiladi, chunki muammolarsiz hayot zerikarli bo’lib qoladi. Bu muammolarni oldini olish uchun inson kapitalini yanada kuchaytirish kerak. Biz bilamizki sotsiologiya fani yoshlarni oilani jamiyatdagi ijtimoiy va ruhiy holatiga ega bo’lgan yirik ijtimoiy guruh sifatida o’rganadi. Bundan holis yondashuv natijasida ularning nafaqat yoshdagi tafuvudlari, balki iqtisodiy farqli jihatlari, fe’l-atvor tiplari, shuningdek, ijtimoiy-siyosiy mavqei ham o’z ifodasini topadi.

Insonning hayoti va turmush tarzida, ayniqsa yosh avlodning kamolotga yetkazishda oilaning ro’li va vazifasi juda beqiyosdir. Birinchi Prezdentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek “Bola tug’ilgan kundan boshlab oila muhitida yashaydi. Oilaga xos an’analar, qadriyatlar, urf-odatlar bola zuvalasini shakllantiradi. Eng muhimi farzandlar oilaviy hayot maktabi orqali jamiyat talablarini anglaydi, xis etadi”, “Xalqimiz tarixiga nazar tashlaydigan bo’lsak, eng qimmatli an’analar: halollik, rostgo’ylik, or-nomus, sharmu-hayo, mehr-oqibat, mehnatsevarlik kabi barcha insonniy qadriyatlar oilada shakllangan”. Shunday ekan oila va oilaning maqsadi va ahamiyatini har bir fuqaro, har bir bo’lajak mutahassis, yosh avloddan tortib keksa kishilargacha bilishi muhim va zarur. Xo’sh oila nima? Oila so’zining ma’nosi “O’zbek tili izohli lug’atida” arabcha so’z bo’lib “er-xotin,ularning bola-chaqalari va eng yaqin tug’ishganlaridan iborat birga yashovchi kishilar majmui, xonadon” deb keltirilgan. Oila-jamiyat taraqqiyotida faol ta’sir ko’rsatuvchi ijtimoiy hodisadir. Uning eng muhim sotsial vazifalari qatoriga inson zotini davom ettirish kabi vazifalar kiradi. Oila jamiyatning eng kichik bo’g’ini hisoblanadi. Bunda kishilar urug’ini davom ettirish va uni tarbiyalash vazifalari amalga oshiriladi. Oilaviy munosabatlar malum huquq va qoidalarga ega. O’zbekiston Respublikasi konstitutsiyasida ham belgilab qo’yilgan. Bundan tashqari O’zbekiston Respublikasining 1998-yil 30-aprelda qabul qilingan “Oila kodekisi”da ham qattiy tartibda belgilab qo’yilgan. “Oila kodekisi” ni maqsadi va vazifasi shundaki oilani mustahkamlash, oilaviy munosabatlarni o’zaro muhabbat,ishonch va hurmat, hamjihatlik, bir-biriga yordam berish hamda oila oldida uning barcha a’zolarining mas’uligi masalarini biror bir shaxsning oila masalalariga o’zboshimchalik bilan aralashishiga yo’l qo’ymaslik, oila a’zolari o’z huquqlariga to’sqinliksiz amalga oshirishni taminlab beradi.

Oila bu – jamiyatimizning kichik bir bo’g’inlaridan biri hisoblanadi. Oilada bo’ladigan muammolardan biri – iqtisodiy, ma’naviy ya’ni er yoki xotinning bilimi yetishmasligi, erkak kishining ichkilikka berilib ketishi, oilaga uchunchi kishining qo’shilishi va hakozo muammolar bor. Uni bartaraf qilish er-xotining o’z qo’lida Oilani mustahkamlash avvalo, er-hotinning o’z axloq odobiga dunyo qarashlari bog’liq.Oilada bo’ladigan muammolarni oila davrasida hal qilish maqsadga muvofiq. Oila muammosisini er-hotin kelishib birgalikda bir yoqadan bosh chiqarish hal qilish kerak, shundagina, ajralishlar soni kamayadi
Avvalo, aholi turmush tarzini haqida gap ketganda turmush tarz- insonni qanday qilib jamiyatda o’z o’rniga ega bo’lib, o’zining yashab turgan hayoti bu turmush tarsi hammaning tu¹rmush tarsi har xil bo’ladi. Bu insonlarning dunyo qarashiga bog’liq. Jamiyatimizda turmush tarzini yaxshilash uchun juda keng qamrovli ishlar amalga oshirilmoqda. Ishlab chiqarish deymizmi?!, sog’liqni saqlash deymizmi, ta’lim sohasida ijtimoiy, iqtisodiy siyosiy ham juda katta tub burilishlar amalga oshirilmoqda, shunga muvofiq jamiyatimizda ham turmush tarzi yaxshilanmoqda. Viloyat iqtisodiyotidagi ulkan ijobiy o’zgarish²lar tufayli aholining turmush darajasi va sifati izchil yuksalib bormoqda. Buning amaliy ifodasini 2011 yilga taqqoslaydigan bo’lsak, har 100 ta oilaga to’gri keladigan avtomobillar soni 1.5 barobar, pilesoslar 2.1 barobar, kir yuvish mashinalari 1.2 barobar, televizor va muzlatgichlar 1.1 barobar ko’paygani yaqqol tasdiqlaydi.

Shahar va qishloqlarimiz qiyofasini tubdan o’zgartirish, odamlarning yashash sharoitini yaxshilash, ayniqsa qishloq aholisi uchun shahardagidan qolishmaydigan uy-joylar qurish bo’yicha katta hajmdagi ishlar amalga oshirilmoqda. Bu bilan ko’rinib turibdiki, bu ishlar aholi turmush tarzini yaxshilashga hismat qilgan.

Yoshlar o’z so’zi bilan yoshlar ertangi kundagi kelakagimiz poydevori. Chunki ularda tugamas bilim, salohiyat, tajriba, kuch bor. Prezidentimiz ham bekorga aytmaganlar “Yoshlar kelajak qo’lida” deb.

Albatta, biz mustaqil fikrlaydigan, zamonaviy bilim va kasb-hunarlarni egallagan, mustahkam hayotiy pozitsiyaga ega bo’lgan yoshlarni tarbiyalash bo’yicha katta ishlarni amalga oshirmoqdamiz. Ammo xolisona tan olib aytadigan bo’lsak, bugungi kunda butun dunyoda aholining, birinchi navbatda, yoshlarning onggi va qalbini egallash uchun qanday keskin kurash borayotganini, diniy ekstremizm, terrorizm, giyohvandlik, “ommaviy madaniyat” kabi tahdidlar kuchayotganini hisobga olinadigan bo’lsak, farzandlarimiz tarbiyasi, ma’naviy ma’rifiy sohadagi ishlarimizni bir zum ham susaytirmasdan, aksincha, ularni yangi bosqichga ko’tarishimiz zarur.

Yoshlik, yoshlar- bu ahloqiy idealni izlash, maqsadlarni va hayotiy pozitsiyani shakllantirish, kasb tanlash, oilaviy hayotga tayyorgarlik masalasidir. Hayotga qadam qo’yayotgan yigit-qizlar uchun ular faoliyati ijtimoiy foydali bo’lishigina emas, balki bu faoliyat o’z shaxsiy maqsadlariga, intilishlariga muvofiqligi, hayot rejalarining amalga oshishiga mumkin qadar to’laroq ko’maklashishi ham g’oyat muhimdir.

To’grisi ham shu yoshlar hozir boshqa davlatdan kelgan ommaviy madaniyatni o’zlariga ravo ko’ryapdi. Uning natijasi yaxshi emas bu davlatga jamiyatga hattoki, o’zbek mintalitetiga ham to’g’ri kelmaydi. Biz yoshlarga shuncha sharoitlardan oqilona foydalanishimiz kerak. Yildan yilga bizga juda katta sharoitlar masalan, prezidentimiz qizlar uchun alohida kvota beryapdi budjet o’qisin bizni o’zbek qizlari shunga loyiq degan maqsadda biz ham shunga yarasha bo’lishimiz kerak.

Xulosa o’rnida shuni aytishimiz kerakki, yoshlarimizni ham ruhiy ham ma’naviy tarbiyalashimiz kerak, yoshlar kelajak qo’lida ular malakali mutaxassislar bo’lib yetishishi kerak vatanimiz oldida o’z burjlarini bajarishi kerak. Oila va turmush tarzga eksak, shunday yuksalib borayotgan jamiyatimizda oilalarda ajralishlar soni kamayib bormoqda va aholi turmush darajasi ham yasxshilanmoqda ishlab chiqarish demizmi, ta’lim sog’liqni saqlash, hamma sohalarda yangi strategic o’zgarishlar olib borilmoqda. Biz unda unumli foydalanib oila yoshlar turmush tarzigi sotsiologik muammo sifatida emas balki yechim sifatida qarashimiz kerak bu yilni nomini Prezidentimiz bekorga Yoshlarni qo’llab quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash yili deb nom qo’yildi, bunga muvofiq katta ustuvor yo’nalishlar rejalar, bosqichma-bosqich ammalga oshirishini ta’kidladi Prezidentimiz SHavkat Mirziyoyev. Biz ham yengilmasdan olg’a qadam bosib o’z ustimizda ishlab, muammolarni yechimini topib jamiyatimizga o’z hissamizni qo’shishimiz lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   “ Buyuk kelajagimizni mard va olijanov xalqimiz bilan birga quramiz” Shavkat Mirziyoyev TOSHKENT “O’ZBEKISTON” 2017 15-bet
   
2. 
   “ Buyuk kelajagimizni mard va olijanov xalqimiz bilan birga quramiz” Shavkat Mirziyoyev TOSHKENT “O’ZBEKISTON” 17-bet
   

1¹ “ Buyuk kelajagimizni mard va olijanov xalqimiz bilan birga quramiz” Shavkat Mirziyoyev TOSHKENT “O’ZBEKISTON” 2017 15-bet

2² “ Buyuk kelajagimizni mard va olijanov xalqimiz bilan birga quramiz” Shavkat Mirziyoyev TOSHKENT “O’ZBEKISTON” 17-bet