Оила психологияси

Nikoh oila munosabatlarining evolyutsiyasi 
Nikoh  oila  munosabatlari,  oilaviy  hayot  psixologiyasiga,  hozirgi  zamon  oilasida 
kuzatiladigan  ko’plab  holatlarga  psixologik  nuqtai  nazardan  qaraladigan  bo’lsa, 
ularning  ildizi  nikoh-oila  munosabatlari  evolyutsiyasining  uzoq  o’tmishi  bilan 
bog’liqdir.  Nikoh-oila  munosabatlari  eramizdan  oldingi  iptidoiy  davrlardan  biologik 
ehtiyoj sifatida paydo bo’lib, asta-sekinlik bilan guruhlar, qabilalr, urug’chilik va asosan  
ongli odamlarning paydo bo’lishi, dehqonchilikning rivojlanishi natijasida,   nikoh-oila 
munosabatlari, er-xotin oila boquvchi erkak va ayol munosabatlari shakllana boshlaydi.  
Maxsus manbalarda qayd etilishicha, qur’on, hadis va boshqa muqaddas kitoblarda 
oila  masalalarining  yoritilishi.  O’tmish  mutafakkirlarining  oila  mohiyati  haqidagi  fikr-
mulohazalari.  Al-Buxoriy,  Burxonuddin Marg’inoniy,   At-Termiziy,  Forobiy,  Beruniy, 
Ibn  Sino,  Yusuf  Xos  Hojib,  Amir  Temur,  Ahmad  Donish,  Abdurauf  Fitrat,  Abdulla 
Avloniy va boshqalarning oila, oilaviy munosabatlar haqidagi qarashlari.  
Oila  nikoh  haqida  tushuncha.  Oila  birligini  ta’minlovchi  omillar:  o’zaro  sevgi, 
oilaning  barcha  a’zolarining  ahloqiy,  iqticodiy,  huquqiy  va  boshqa  o’zaro  mas’uliyati, 
o’zaro  tushunish  va  emotsional  (hissiy)  bog’liqlik,  yaqinlik.  Oila  a’zolari  o’rtasida 
emotsional  tenglikni  ta’minlash-oila  a’zolari  o’rtasida  ishonchli  muloqot,  bir-birini 
ahloqiy,  ma’naviy,  hissiy  qo’llab-quvvatlash,  ularda  xotirjamlikni  (xavfsizlikni)  his 
qilishni ta’minlash. 
3-mavzu: Oiila tasniflanishi. Hozirgi zamon  oilalarining turlari   
Hozirgi  zamon  oillari  qanday  turlarga  ega  ekanligi  va  ijtimoiy-psixologik 
xususiyatlarini  bilish,  ularga  xos  muammolarni  o’rganish,  oilaviy  hayotga  ro’y  berishi 
mumkin bo’lgan noxushliklarning oldini olish imkonini  beradi. 
Oilalar tuzulishiga ko’ra bir necha turlarga bo’linishi, to’liqligiga ko’ra, bo’g’imlar 
soniga  ko’ra,  bolalr  soniga  ko’ra,  er-xotinning  ijtimoiy  kelib  chiqishiga  ko’ra,  er-
xotinning  ma’lumoti  saviyasiga  ko’ra,  oilaning  yoshiga  ko’ra,  qudalarning  ijtimoiy-
iqtisodiy  mosligiga  ko’ra,  regional  jihatiga  ko’ra,  nikohdan  qoniqganlik  saviyasiga 
ko’ra, oilada er yoki xotin etakchiligiga ko’ra, oilada , er-xotin munosabatlariga ko’ra, 
er-xotin millatiga (Baynalminal) ko’ra va boshqalar.  

---

 
10 
O’zbek oilasining yuqoridagi ijtimoiy-psixologik klassifikatsiyasi yoshlarni oilaviy 
hayotga tayyorlash uchun xizmat qiladi.