Оила педагогикаси фанидан семинар материаллари

Оила ҳуқуқи манбалари

Оила аъзолари ўртасидаги муносабатлар ахлоқ-одоб ва ҳуқуқий қоидалар билан тартибга солинади. Шунинг учун ҳам оила ҳуқуқи ҳуқуқнинг мустақил соҳаси бўлиб, никоҳ, қон-қариндошлик, болаларнинг насл-насабини белгилаш, ота-она қарамоғидан келиб чиқадиган муносабатларни ҳуқуқий тартибга солади.

Оилага тегишли бўлган ҳуқуқий манбаларни ўрганмоқчи бўлсак, раҳбарий манбалар – мамлакатимиз Президенти асарлари, фармонлари ва фармойишлари, вазирликлар ва идораларнинг меъёрий ҳужжатларига мурожаат қилишимиз мумкин. Авваламбор шуни таъкидлаш лозимки, оилавий-ҳуқуқий муносабатлар Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, Оила кодекси, Фуқаролик ҳолатларини қайд этиш тартиби тўғрисидаги Йўриқнома, Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш қоидалари, Ўзбекистон Республикасида васийлик ва ҳомийлик тўғрисида низом, Вояга етмаган болаларни фарзандликка ва оилага тарбияга олиш (патронат) тўғрисида Низом, Вояга етмаганлар ишлари бўйича комиссиялар тўғрисида Низом, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг оила ҳуқуқи масалаларига қаратилган дастурий кўрсатмалари билан тартибга солинади.
Шундай қилиб, Конституция давлатнинг асосий қонуни сифатида нафақат Конституциявий ҳуқуқ, балки барча ҳуқуқ соҳаларининг бош манбаидир.
Шунга кўра айтиш мумкинки, оила ҳуқуқининг асосий манбаи ҳам Ўзбекистон Республикасининг Конституциясидир. Мустақил мамлакатимизнинг биринчи конституцияси ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг ўн биринчи сессиясида 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган.
Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 3-бўлим 14-боби “Оила” деб номланиб, 63-66 моддалар оилавий ҳуқуқий муносабатларни тартибга солишга қаратилган қоидадир. 46-моддада эса, хотин-қизлар ва эркаклар тенг ҳуқуқлидирлар, деган оила ҳуқуқининг принципини Асосий Қонунга киритди.
Дарҳақиқат, тўлиқ ва кенг маънодаги оила сўзи илмий маънода ота-она ва болани ўз ичига олади. Эр-хотин ўртасидаги муносабатнинг асосида никоҳ ётса, ота-она ва бола ўртасидаги муносабатнинг асосида қон-қариндошлик ётади. Ота оила бошлиғи, ўз фарзанди униб ўсиши, вояга етиши учун биринчи маъсул шахс. “Ота рози –Худо рози”, деган ҳикмат эса бағри кенг халқимиз ҳаётида отанинг мавқеи қанчалик юксак эканлигини ифода этади. Бежиз эмаски, фарзанд тарбияси учун раҳмат ҳам, лаънат ҳам отага йўналтирилади. Шунинг учун ҳам баркамол оилага ҳамиша иродали, иймнли ота бош бўлган.