Oila huquqi

ta’minot berishlari va ular to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilishlari shart.
Oila kodeksining 112-moddasiga binoan, aliment undirish
to‘g‘risidagi nizo uzil-kesil hal etilgunga qadar, sudya shu nizo bo‘yicha
unda belgilangan miqdorda vaqtincha aliment undirish to‘g‘risida ajrim
chiqarishi mumkin. Agar sud nikohdan ajratishda ishning ko‘rilishini
keyinga qoldirib, er-xotinga yarashish uchun muddat berganda, “Sudlar
tomonidan nikohdan ajratishga oid ishlar bo‘yicha qonunchilikni qo‘llash
amaliyoti to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sud Plenumining
2011-yil 20-iyul 6-sonli Qaroriga ko‘ra, Oila kodeksi 112-moddasiga
muvofiq bolalar ta’minoti uchun aliment undirish masalasini muhokama
qilishga haqlidir.
Er-xotinning aliment yuzasidan huquq va majburiyatlari, ya’ni bir-
birlariga moddiy ta’minot berish majburiyatlari mulkiy huquq va
majburiyatlar turlaridan biri hisoblanadi. Bu masala bo‘yicha jinsiy holat
hech qanday imtiyoz belgilamaydi.
Er-xotinlar va sobiq er-xotinlarning aliment majburiyatlari Oila
kodeksi XV bobining 117-121-moddalari bilan tartibga solinadi.
Agar er va xotin xoxlasalar, Oila kodeksining 31-moddasiga
muvofiq, nikoh shartnomasida o‘zaro moddiy ta’minot berish bo‘yicha
huquq va majburiyatlar belgilashi yoki aliment to‘lash to‘g‘risida kelishuv
tuzishlari mumkin (Oila kodeksining 130-moddasi).
Agar aliment to‘lash uchun er-xotin o‘rtasida kelishuv tuzilmagan
bo‘lsa, manfaatdor er (xotin) tegishli da’vo bilan sudga murojaat qilishi
mumkin.
Oila kodeksining 117-moddasida er-xotinning bir-biriga moddiy
ta’minot berish majburiyatlari belgilangan. Unga muvofiq, er-xotin bir-
biriga moddiy yordam berishi shart. Bunday yordam berishdan bosh
tortilgan taqdirda, yordamga muhtoj, mehnatga layoqatsiz er yoki xotin,
shuningdek, xotin homiladorlik davrida va o‘rtada bola tug‘ilgan kundan
boshlab uch yil davomida, o‘rtadagi nogiron bola o‘n sakkiz yoshga
to‘lguncha yoki bolalikdan I guruh nogironi bo‘lgan o‘rtasidagi bolaga
qaragan yordamga muhtoj er (xotin) yordam berishga qodir bo‘lgan xotin
(er)dan sud tartibida ta’minot (aliment) olish huquqiga ega.
Erkak va ayol o‘rtasidagi rasman qayd etilgan nikoh mavjud
bo‘lmagan paytda, bu holat (qonuniy nikoh munosabatida bo‘lmaganlari
sababli) ularning biriga boshqasidan tegishli moddiy yordam berishni talab
qilish huquqini bermaydi. Bu qoida mutlaq tusga ega bo‘lib, erkak va
ayolning amalda qancha vaqt nikoh munosabatlarida bo‘lganiga bog‘liq
bo‘lmaydi.
Oila kodeksining 119-moddasiga asosan, er yoki xotinga beriladigan
ta’minot mablag‘ining miqdori sud tomonidan ta’minot to‘lovchining va
oluvchining moddiy va oilaviy ahvolini hisobga olgan holda, har oyda
to‘lanadigan qat’iy summada belgilanadi

---