Og`zaki muloqot afzalliklari: Tezlik

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Talim Vazirligi
Toshkent Moliya Instituti
Iqtisodiyot Fakulteti

“Biznes muloqot va akademik yozuv’’
Fanidan

Mavzu: Muloqot shakllari

Topshirdi: Yuldashev Ozodbek
Tekshirdi: Shermuxamedova S.
Muloqot Shakllari
Tilning dunyoni bilish, bilimlarni to‘plash, saqlash, keyingi avlodlarga yetkazish, ruhiy munosabatlarni aks ettirish, goʽzallik kategoriyalarini voqelantirish kabi qator vazifalarni bajarishiga qaramasdan, uning asosiy funksiyasi kishilar oʻrtasidagi muloqotni ta’minlashdir.

Muloqot til vositalari orqali soʽzlashish, muomala jarayonidir. So‘nggi yillarda muloqotga kishilar til orqali bir-biri bilan muomala, aloqa qilishning usuli deb qaralishi ham fikrimizni tasdiqlaydi. Muloqot ogʻzaki va yozma koʻrinishlarga ega boʻladi.

Muloqot shakillari 2ta:og’zaki va yozma
Biroq, muloqotning bu ikki koʻrinishi
bir-biridan ba’zi jihatlari bilan farqlanadi.
Ogʻzaki muloqot soʽzlovchi gapirib turgan
lahzadagina mavjud boʻladi, soʽzlash jarayoni
tugashi bilan ogʻzaki muloqot ham tugaydi.
Lekin, muloqot ta’sirida berilgan ma’lumot, axborot tinglovchi ongida uzoq vaqtgacha saqlanishi, uning xulqiga, qalbiga ta’sir etishi tabiiy.
Y ozma muloqot

Og’zaki muloqot

Og`zaki muloqot afzalliklari:
1. Tezlik: Tinglovchilar bilan muloqotga kirishar ekansiz, xabarni jo‘natish va olish oʻrtasida kechikish boʻlmaydi.
2. Soʽzlovchi tinglovchilarning shaxsiy e’tiborini jalb qila olishi kerak: Siz soatlab vaqtingizni eslatma, xat yoki hisobotning rejasini tuzishga ketkazasiz, biroq, qabul qiluvchi yuzaki koʻrib chiqishi yoki uni o‘qimasligi ham mumkin. Garchi siz Shaxsiy mul oqotda oluvchining e’tiborini koʻproq boshqara olasiz.
3. Vaqtni tejaydi: chora oʻsha zahotiyoq koʻrilishi talab etilganda, muloqotni ogʻzaki tarzda olib borish tavsiya etiladi.
4. Pulni tejaydi: barcha vaqtning oʽzida birdan koʻproq insonlar bilan muloqot qila olishingiz mumkin va bu tashkilot ichidagi yozma muloqotga qiyoslaganda pul mablagʻlarini tejaydi.
5. Lahzalik reaksiya imkonini beradi: bir yoki undan ortiq tinglovchilar bilan soʽzlasharkansiz, savollar tugʻilishi bilan ularga javob berishingiz mumkin. Agar, siz noto‘gʻri soʽz ishlatgan boʻlsangiz yoki xafa qilgan boʻlsangiz yoki tinglovchilarni chalkashtirgan boʻlsangiz, tezda to‘gʻrilashingiz mumkin bo`ladi.
6. Noverbal xatti-harakatlar bilan toʻldirilgan: ogʻzaki muloqotni tinglayotgan shaxs soʽzlovchidagi ibora va noverbal xatti-harakatlardan xabarni yaxshiroq tushunishi mumkin.Bu yigʻilishlarda, majlislarda guruhlar bilan muloqot qilayotganda judayam foydalidir.



Og`zaki muloqot cheklovlari:
Koʻp afzalliklarga ega boʻlsada, ogʻzaki muloqot har doim ham eng yaxshi yondashuv boʻlmaydi. Uning quyidagi kamchiliklari mavjud:
1. Dalil yo‘qligi: ogʻzaki muloqotning hech qanday hujjatli dalili boʻlmaydi va aslini olganda, ogʻzaki muloqot ta’siri tamoman vaqtinchalik boʻladi.
2. Uzun xabarlar insoniyat yomon eslab qolishi tufayli bu kabi muloqot turi uchun mos boʻlmaydi.
3. Vaqt ketishi: soʻzlovchi va tinglovchi bir-birlaridan yiroqda boʻlsalar yoki uzoq masofada turib gaplashishlari zarur boʻlganda, shaxsiy muloqot qimmat va vaqt ketkazuvchan boʻladi. Hatto,ki, shahar bo‘ylab sayoxat yarim soatlik majlis ham yoʻl qatnovi va ob-havoga bogʻliq ravishda, tong yoki tush paytining asosiy qismini olishi mumkin.
4. Masala munozarali boʻlishi to‘gʻri boʻlmaydi.
5. Jiddiy ehtiyotkorlikning ehtimoli yo‘q: masala boʻyicha jiddiy o‘y boʻlish imkoni yo‘q, chunki, qabul qiluvchi yuritilgan muloqotga javoban kechiktirib boʻlmaydigan qaror qabul qilishiga to‘gʻri keladi.
6. Jismoniy shovqinga moyillik: ogʻzaki xabarning nutqda jismoniy shovqin, kimningdir orada xalaqit berishi yoki shunga oʻxshash sabablar tufayli buzilish ehtimoli koʻproq boʻladi.
7. Ogʻzaki xabarlar yozilmas ekan yoki doimiy tasmaning bir qismiga aylantirilmas ekan, ular hech qanday qonuniy dalil boʻlmaydi.


Yozma muloqot soʽzlovchi va qabul qiluvchi ogʻzaki muloqot vositasisiz amalga oshganda juda asqotadi. Barcha tashkilotlarda ijrochilar yozma xabarlar orqali boʻlimlararo va boʻlimlar ichida samarali aloqani yuritishlari mumkin. Muloqot jarayoni soʽzlar orqali xabarlar yuborishni oʽz ichiga oladi. Yozma muloqot bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, moliyaviy hisobotlar, biznes xatlari va shu kabilarning barcha turlarini qamrab oladi

Yozma nutq oldiga quyidagi talablar qoʻyiladi:
1.Har bir soʽz yoxud termin, har bir gap, jumla mazmunni toʻliq ifodalashga va muallif maqsadini ochishga xizmat etishi shart.
2.Yozma nutq imkon qadar sodda va aniq, izchil va mantiqli ifodalanishi lozim.
3.Yozma nutqda fikrlar rasmiy uslub doirasida sodda va ravon, tushunilishi yengil bayon etilishi kerak.
4.Tushunilishi qiyin boʻlgan terminlardan iloji boricha foydalanmaslik, agar matnda faqat mutaxassislar uchun tushunarli boʻlgan terminlar qoʻllanilsa, bunday terminlarga izohlar va sharhlar berib borilishi maqsadlidir.

Topshiriqlar:

1.Yozma muloqot shaklidan foydalanib kichich hisobot yarating
2. Pasdagilarni mulooqtni qaysi turisa kirishini aniqlang: do’stlar bilan suhbat, hisobotlar,Sotuvchi va xaridor suhbati, moliyaviy hisobotlar, Psixolog bilan suhbat, biznes xatlari
3. ikki guruhga bo’lining birinchi guruh yozma muloqot ikkinchi guruh og’zaki muloqotni tanlasin.Muloqotni qaysi shakli ustunroq ekanligi haqida bahs ilib boring.
4.Kompaniyaga ishga kirish jarayonidani og’zaki muloqotni tashkil qiling