Ogahiy ijodi xususidagi “ Faqiyrlikdagi qudrat” va “ Dil tazarrusi” (Matnazar Abdulhakim) maqolasini o’rganish

Ogahiy ijodi xususidagi “ Faqiyrlikdagi qudrat” va “ Dil tazarrusi” (Matnazar Abdulhakim) maqolasini o’rganish

Оgаhiy 19 jаnrdа аsаrlаr bitgаn. Dеvоnidа 450 tаgа yaqin g’аzаl bоr. Ulаr 7, 9, 11, bа’zаn 15, 17, 23 bаytdаn ibоrаt. 90 gа yaqin muxаmmаs bоr. Chundаn 4 – 5 tаsi mustаqil muxаmmаs. Оgаhiy Nаvоiy g’аzаllаrigа 30 dаn оrtiq muxаmmаs bоg’lаgаn. SHоir Nаvоiy аn’аnаsini dаvоm ettirib, o’zining 9 g’аzаligа muxаmmаs bоg’lаgаn. G’аzаl jаnri rivоjidа оgаhiyning munоsib xizmаti bоr.

U vоqеаbаnd, diоlоg – munоzаrа g’аzаllаr yarаtib jаnr imkоniyatlаrini yanаdа kеngаytirdi. YOr vа оchiq mulоqоti оrqаli kichik lirik – drаmаtik sаhnа yarаtishgа erishdi. Qаsidа jаnri оrqаli hаm chuqur fаlsаfiy – аxlоqiy xulоsаlаrini, o’gitlаrini ifоdаlаshgа muyassаr bo’ldi.

“Faqirlikdagi qudrat”Muhammad Rizo Ogahiy hazratlarining qalamiga mansub «Ash’ori forsiy» manzumalar turkumi muborak an’analar asosida bitilgan, mohiyatan tasavvufiy she’riyatning ulkan tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan ohanglarda ijod etilgandir:Yo rab, sening tufaylidir martaba, ashku ohimiz, Sen aybimizni ayla avf, kechir bizim gunohimiz.

.Shoirning «Ta’viz-ul-oshiqin» devonining tarkibiy juzvi bo‘lmish «Ash’ori forsiy» turkumining dastlabki g‘azali mana shunday matla’ bilan boshlanadi. Ushbu misralardan ayon bo‘ladiki, shoir qalamga olgan mavzularning mavzui, insonni kamolotga sazovor qiladigan fazilatlarning manbai, unga barcha ne’matlarni turli vositalar orqali tuhfa etguvchi Allohdir.

“Dil tazarrusi”Hazrat^ Ogahiyning «Ash’ori forsiy» majmuasidan dastalangan she’rlari mutolaasi jarayonida, mumtoz shoirlar ijodida bo`lganidek, lirik qahramonning ilohiy tavba- tazarrusi ohanglarini teran his qilib turamiz.I

Ogahiy she’riyatida lirik qahramon tavba - tazarrusining muhim qirralaridan biri, insonning o`z faoliyatida ilohiy bir halollikka intilib, beg`araz yashamog`i lozimligi, agar bunday hayot tarzi nasib bo`lmasa, bu holdan o`kinch ohanglaridir. Garchi Ogahiyning bu mazmundagi she’rlari ilohiy jamol orzusidan jamolning o`zi maqsad bo`lib qolganidan pushaymonligi ruhida esa-da, bu pushaymonlik zamirida insoniy munosabatlardagi murod-maqsadlar mavjudligidan chekiladigan iztiroblar ham muayyan salmoqqa egadir:Visolini tamanno aylabon qildi adabsizlik,Bu qilmish birla Ogohiy yurar hech ko`rqmagan ko`yi.

Shoir riyozatlar girdobida o`z qahramoni bilan hamnafas yashaydi. O`z tazarrusi orqali kamolotga erishib,Haqiqiy oshiqlik baxtidan bahramand bo`lmoqni orzu qiladi. Biroq bu orzu ro`yobining naqadar dushvor ekanligidan ogoh bir inson sifatida shunday yozadi:Bu go`sha ahli arshin Ogahiydan so`rmagil aslo,Tili ojiz javobga, dovdirabu alkan oqshom bu.