Odilqoriyev X. T

yo‘naltirilganligi. Huquqning ijtimoiy hayotdagi harakatlanishi shaxs- ning huquqiy e’tiqodi, o‘y-fikrlarining yo‘naltirilganligi bilan bog‘liq. Zero, huquqning amal qilishi huquq sohiblarining nafaqat axborotlanganlik da- rajasi bilan, balki huquqiy norma talablariga rioya etish va uni bajarishga bo‘lgan shaxsiy ichki qat’iyatning shakllanganlik darajasi bilan ham bog‘liq. Yanada aniqroq ifoda etadigan bo‘lsak, shaxs huquqiy maqsad, vazifa ham-

da ideallarni bajarish va egallashga qanchalik yo‘naltirilganligi nazarda tutilmoqda;

4. 
   huquq amal qilishining ijtimoiy oqibatlari. Yuridik normalar
   

amal qilishining oqibati – huquqiy talabni amalga oshirishning yakuniy nati- jasigina emas, balki huquq harakati keyingi bosqichlarining boshlang‘ich nuqtasi hamdir. Huquqning ijtimoiy harakati «qayta bog‘lanish» mexanizmi (huquqiy ong, yuridik va sud amaliyoti, davriy huquq ijodkorligi) orqali huquqiy tartibga solish jarayoniga, uni yo‘naltirishga va tuzatishga ta’sir ko‘rsatadi;

4. 
   ijtimoiy muhit. Huquqning, shuningdek butun yuridik vositalar
   

tizimining harakatlanishi muayyan ijtimoiy muhitda ro‘y beradi. Bunda jami- yat, davlat, siyosiy partiyalar va jamoat birlashmalari hamda fuqarolar to- monida huquqqa, qonuniylikka munosabat namoyon bo‘ladi. Mazkur muhitda mavjud muayyan shart-sharoit, huquqiy madaniyat, huquqiy ong va tartibiy holati maydonga chiqadi. Huquq harakatlanadigan ijtimoiy muhitning muhim jihatlaridan biri jamiyatdagi qonuniylik va huquqiy tartibot rejimini qamrab oluvchi umumiy holat – «huquqiy iqlim»dir.
Tahlil etilayotgan mexanizmda huquqning harakatlanishiga turli ijtimoiy omillar ta’sir ko‘rsatadi.
Ijtimoiy omillar huquqiy tartibga solish ehtiyojlarini aniqlashga, huquqiy munosabat ishtirokchilarining xulq-atvoriga, yuridik norma qo‘llanayotgan ma- salaning mazmuniga u yoki bu shaklda ta’sir o‘tkazuvchi ijtimoiy hayot hodisalaridir. Ijtimoiy omillar iqtisodiy, siyosiy, huquqiy, madaniy taraqqiyotning obyektiv qonuniyatlarini o‘zida namoyon etadi. Ijtimoiy omillarni quyidagicha turkumlash mumkin: iqtisodiy, demografik, ekologik, jo‘g‘rofiy, siyosiy-huquqiy, g‘oyaviy-ruhiy, ijtimoiy-madaniy, milliy, baynalmilal, ilmiy, tashkiliy-texnikaviy va boshqa omillar.

Huquqiy tartibga solish jarayonining ruhiy mexanizmi nihoyat-