Odilqoriyev X. T

6-§.
Qonun analogiyasi va huquq analogiyasi

Jamiyatning jo‘shqin rivojlanishi, unda qonun chiqaruvchi idora tomonidan ko‘zda tutilmagan ijtimoiy munosabatlarning vujud- ga kelishi, ularga nisbatan huquqni qo‘llash

ehtiyoji bilan huquq yaratuvchilik faoliyati o‘rtasidagi farq huquqdagi bo‘shliqni tashkil etadi. Huquqdagi bo‘shliq, odatda, huquqni qo‘llash jarayonida aniqla- nadi. Huquqni qo‘llovchi organ muayyan ishni hal etish chog‘ida har doim ham ushbu munosabatni tartibga solib turuvchi xulq-atvor qoidasini topa olmasligi mumkin. Ushbu holat quyidagicha izohlanishi mumkin: 1) qonun chiqaruv- chi idora (barcha huquq ijodkorligi faoliyati subyektlarining) ongli ravishda tartibga solish masalasini ochiq qoldirganligi; 2) amaldagi huquq tizimida bo‘shliq (huquqiy hal etilmagan jihat) mavjudligi¹.



¹ Нерсесянц В.С. Общая теория права и государства. Учебник для юридических вузов и факуль- тетов. – М.: Издательская группа НОРМА – ИНФРА. – М, 1999. – 490-bet.

Qonun yaratuvchi idoraning ushbu holatlarni tartibga solishni e’tibordan chetda qoldirgani vujudga kelgan hayotiy masalalar huquqiy ahamiyatga ega emasligini bildiradi. Bunday holatlar yuzasidan huquqni qo‘llashni taqozo etuv- chi ish qo‘zg‘atish mumkin emas, qo‘zg‘atilgan ishlar bo‘yicha esa, ularning huquqiy jihatdan kam ahamiyatliligini inobatga olib tegishli qaror chiqariladi.

Huquqdagi bo‘shliq deganda, amaldagi huquqning mazmuni va u tomoni-

dan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlar xususiyatiga ko‘ra muayyan hayotiy holatni tartibga solish uchun zarur bo‘lgan aniq normaning yo‘qligi tushuniladi. Huquqdagi bo‘shliq faqat huquq ijodkorligi vakolatiga ega bo‘lgan organ tomonidan bartaraf etilishi mumkin.

Huquqni qo‘llash jarayonida huquqdagi bo‘shliqni bartaraf etish uchun maxsus huquqni qo‘llovchi vositalar (usullar) – qonun analogiyasi (o‘xshashligi) va huquq analogiyasi (o‘xshashligi) dan foydalaniladi.