Oddiy qirqimlar talab qilinadigan detal chizmasini bajarish

 
SHTRIXOVKA CHIZIQLARI. 
Qirqim yoki shtrixovka chiziqlari ob‘ekt kesilgan yuzasining ko’rinarli qismida 
bajariladi. Qirqim chiziqlari orasidagi masofalar bir hil bo’lishi va ingichka tutash chiziq 
bilan bajariladi, bu chiziqlar qiyaligi detal konturiga yoki qirqimning o’q chizig’iga nisbatan 
45
0
tashkil qiladi. 
Qirqim chiziqlarini bajarishda quyidagi qoidalarga rioya qilinishi kerak: 
Qirqim chiziqlari detalning kontur chiziqlari yoki simmetriya chiziqlariga nisbatan 45
0
ostida chizilishi kerak. 
Qirqim chiziqlari orasidagi masofa bir hil, qirqim berilayotgan ob‘ekt yuzasining 
kattaligidan kelib chiqib 1mm dan 3mm gacha bo’lishi mumkin. Ob‘ekt uchun tanlangan 
shtrixovka qoidalari orasidagi masofa va og’ish burchagi shu detal uchun bir hil qolishi 
kerak. 
Shtrixovka chiziqlari orasidagi masofa bir hil bo’lishi uchun 45
0
uchburchak shaffof 
chizg’ichga chizilgan yo’naltiruvchi chiziqdan foydalanish mumkin, bu chiziq chizg’ich 
chetidan kerakli masofada va parallel joylashishi kerak. 45
0
uchburchak chizg’ichni bir 
tomonini boshqa chizg’ichga gorizontal qo’yib, qirqim chizig’ini 45
0
ostida chizib, 
chizg’ichni siljitganda avval chizilgan chiziq chizg’ichdagi yo’naltiruvchi chiziqqa to’g’ri 
kelishi kerak. Shu yo’l bilan qolgan shtrixovka chiziqlari bajariladi. 
Qirqimda kesuvchi tekislik, kovurg’a yoki detalning yupqa qismi bo’ylab kesib o’tsa bu 
yupqa qismning qalinligi haqida noto’g’ri tasavvur bo’lmasligi uchun kesuvchi takeslikka 
tushgan bu yupqa yuza shtrixlanmaydi. Qirqim ko’rinishida qovurg’a qirqilgandek 
tasvirlanadi 6- rasm. Agar kesuvchi tekislik yupqa jismning katta yuzasiga perpendikulyar 
joylashsa, (bunda kesilgan jismning yuzasi o’zgarmasa) shtrixovka chiziqlari qirqilgan 
yuzada bajariladi. 

---

6-rasm 
Yig’ish chizmalarida, yonma-yon joylashgan ikki detal qirqilganda, qirqim chiziqlari 
birinchi detal konturiga nisbatan 45
0 
ostida va ikkinchi detalda unga qarama-qarshi 
yo’nalishda bajariladi. Agar 3-detal ham ikki detal yonida joylashsa, unda shtrix chiziqlar 45
0 
ostida bajarilib, chiziqlar orasidagi masofa o’zgaradi. Odatda, qirqilgan kichik yuzaning 
shtrix chiziqlari orasidagi masofa kichik va katta yuzalarda bu masofa katta olinadi (7-rasm).
7-rasm 
Turli materiallarning shtrixjvkasi- farqlanishi uchun, qirqim chizig’ining turli 
standartlari mavjud 8- rasmda Hindiston standartlari tomonidan tavsiya etilgan shtrixlash 
turlari ko’rsatilgan.
1
1
M.B.Shah, B.C.Rana. Engineering Drawing, India by Sai Print-O-Pac Pvt.Ltd, India, 260-262 b., mazmunidan foydalanildi.

---

8-rasm 
Mavzuga oid topshiriq