Oddiy differensial tenglamalardan misollar, masalalar va topshiriqlar



Download 7,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/97
Sana28.06.2022
Hajmi7,51 Mb.
#716060
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   97
Bog'liq
ODTdan misollar, masalalar va topshiriqlar, Dilmurodov N

III
.
4. 
Lagranj tenglamasi
deb ataluvchi ushbu
( )
( )
y
xf y
g y




(16) 
differensial tenglamani yechaylik; bu yerda ( ),
( )
f p
g p

biror oraliqda 
uzluksiz differensiallanuvchi funksiyalar.

Lagranj tenglamasi (16) da 
y
p
 
deb parametr kiritamiz. U holda
( )
( )
y
xf p
g p


(17)
munosabat hosil bo‘ladi. Endi 
x
ni 
p
ning funksiyasi sifatida topamiz. (17) ni 
differensiallab, 
dy
y dx
pdx



ekanligini hisobga olib topamiz:
( )
( )
( )
pdx
f p dx
xf
p dp
g p dp








99 
( )
(
( )
( ))
dp
p
f p
xf
p
g p
dx






( )
( )
(
( )
0)
( )
( )
dx
f
p
g p
x
p
f p
dp
p
f p
p
f p








(18)
Oxirgi tenglama 
( )
x
x p

noma’lum funksiyaga nisbatan chiziqli 
differensial tenglamadir. Uning umumiy yechimi
( )
( )
x
A p c
B p


(19)
ko‘rinishda bo‘ladi; bunda ( ),
( )
А p B p
funksiyalar (18) dan topiladi, 
с

ixtiyoriy o‘zgarmas. Endi (19) ni (17) ga qo‘yib, 
y
ni 
p
ning funksiyasi 
sifatida topamiz:


( )
( )
( )
( ) ( ),
( )
( ) ( )
( )
y
A p c
B p
A p
A p
p
B p
B p
p
p








. (20)
(19) va (20) formulalar Lagranj tenglamasining bir parametrli yechimlar 
oilasini beradi. (18) tenglamani hosil qilishda 
( )
0
p
f p


deb faraz qilingan. 
Demak, biz 
( )
0
p
f p


tenglamaning 
(
1, 2,3 )
i
p
i

ildizlari orqali 
topiluvchi 
i
p
p

yechimlarini 
yo‘qotgan 
bo‘lishimiz 
mumkin. 
,
(
)
i
i
i
p
p
f p
p


ni (17) qo‘yib Lagranj tenglamasining yana ushbu 
(
) (
1, 2,3
)
i
i
y
p x
g p
i



(21) 
ko‘rinishdagi yechimlarini - to‘g‘ri chiziqlarni - topamiz. Ba’zi hollarda (21) 
yechimlar maxsus yechimlarni ifodalaydi. 

III
.
5. 
Lagranj tenglamasida ( )
f p
p

bo‘lgan holni qaraylik. Bu holda 
Klero tenglamasi
 
deb ataluvchi ushbu
( )
y
xy
g y




(22) 
differensial tenglama hosil bo‘ladi. Bu tenglamani yechish uchun ham 
y
p
 
deb parametr kiritamiz. U holda
( )
y
xp
g p


(23)
munosabat hosil bo‘ladi. Endi 
x
ni 
p
ning funksiyasi ko‘rinishidagi ifodasini 
topamiz. 
dy
y dx
pdx



va (23) tengliklardan
( )
pdx
pdx
xdp
g p dp




yoki (
( ))
0
x
g p dp



. (24).
Oxirgi (24) tenglama
0
dp

va
( )
0
x
g p



(25) 
tenglamalarga ajraladi. Ularning birinchisidan 
p
с

(
const
c

), va buni (23) 
ga qo‘yib, Klero tenglamasi (22) ning quyidagi bir parametrli yechimlar 
oilasini hosil qilamiz: 
( )
у сх g c


. (26)
(25) dagi ikkinchi tenglamadan 
x
ni 
p
parametrning funksiyasi sifatida 
topiladi:


100 
( )
x
g p

 
. (27)
(27) ni (22) ga qo‘yib, 
у
ni 
p
ning funksiyasi sifatida topamiz. Natijada Klero
tenglamasining yana bir yechimi (parametrik ko‘rinishdagi) topiladi: 
( )
( )
( ).
x
g p
y
pg p
g p

 



 


(28) 
Ko‘rsatish mumkinki, agar 
( )
g
p

ikkinchi tartibli hosila uzluksiz bo‘lsa 
va u nolga aylanmasa, u holda (28) yechim (26) yechimlarning o‘ramasidan 
iborat bo‘ladi. Shunday qilib, bu holda parametrik ko‘rinishda berilgan (28) 
yechim Klero tenglamasining maxsus yechimini beradi. 

Masalalar 
Tenglamalarni yeching. Maxsus yechimlarni toping (
1

12
): 
1.
2
4
4
0
y
xy
y






2.
3
0
y
xy
y



 

3.
2
2
2
3
0
xy
yy
y
x







4.
2
2
2
2
2
4
1 0
y y
xy
yy





 

5.
2
2
0
y
xy
y
e



 

.
6.
2
(2 ln
)
0
xy
y
y






7.
2
ln
2
0
y
y
y
x




 

8.
2
4
sin 2
cos
0, | |
2
2
x
y
x
y
y
x




 

9.
2
0
1
y
xy
y
y

 
 


.
10.
3
2
2
3
0
y
y
y
x



  
.
11.
3
2
(
2
)
0
y y
xy
y






12.
4
2
8 (2
)
0
y
y
y
xy






Mustaqil ish № 7 topshiriqlari: 
I.
Berilgan differensial tenglamadan 
y

ni toping va uni yeching. Maxsus 
yechimlarni aniqlang. 
1.
 
2
2
0
yy
xy
y



 

2.
 
2
2
0
xy
xy
y



 

3.
 
2
2
2
(
1)
0
x
y
yy
y e




 

4.
 
2
4
4
sin 2
0
y
y
x






5.
 
3
0
y
y
xe
 


6.
 
2
2
4
0
xy
yy
x






7.
 
3
2
4
4
0
y y
xy
y



 
8.
 
3
2
(
1)
(
)
0
y
x
y
 
 


9.
 
2
2
(2
)
(
)
0
y
x
y y
x
xy








10.
 
2
(
)
0
yy
x
y y
x


 
 

11.
 
2
(
1)
0
yy
xy
y
x




 

12.
 
2
2
2
0
xy
yy
y






13.
 
2
2
(1
) 1
y
y




14.
 
2
2
0
y
yy
xy
x







15.
 
3
2
2
2
0
x y
x yy
y






16.
 
2
2
(
)
2
2
y
y
x y
y
xy







17.
 
3
2
2
2
0
y
y
yy
y








18.
 
2
2
4
5
0
y
xy
x
y




 

19.
 
2
2
2
2
0
y
yy
x y






20.
 
2
4
0
xy
yy
x



 

21.
 
3
0
y
yy





22.
 
2
2
2
(
1)
0
y
y
y
y









101 
23.
 
3
2
2
2
0
y
yy
x y
x y








24.
 
3
(
1)
0
y
y
x
e
  


25.
 
2
(
1)(1
)
0
yy
x
y
  



26.
 
3
2
(
2)
27(
2 )
0
y
y
x
 




27.
 
2
3
4
(
1)
0
y
x y
 
 

28.
 
3
2
(
1)
0
y
x
y
  


29.
 
2
2
2
3
(1
)
4
4
0
x y
y
y






30.
 
2
(
) 2
0
xy xy
y
y

  


31.
 
3
3
(2
1)
0
y
y
x
e
 



32.
 
2
2
2
(
1)
0
x
y
yy
y e




 

33.
 
2
(
)
4
0
xy
y
x
 



34.
 
2
2
(2
)
sin
0
y
y
y
y
x






35.
 
2
2
4
0
y
y
y
 



36.
 
2
2
(
2
)
0
y
xy
y





37.
 
2
2
4
2
2
2
2
0
y
y y
x
x y







38.
 
2
2
2
2
0
y
xy
xy
y






.

Download 7,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish