Odamdagi belgilarning birikkan xolda irsiylanishi, va genetik xaritasi

3.Krossingoverning sitologik isboti.Odatda ota va onaning gomologik xromosomalari morfologik jihatdan aynan o’xshash bo’ladi. Shunga ko’ra ota-onaning gomologik xromosomalarini ayrim qismlari - genlari almashinganligini morfologik jihatdan isbotlash nihoyatda qiyin. Krossingoverni sitologik jihatdan isbotlash uchun o’rganilayotgan belgilarni rivojlanishiga ta’sir etuvchi genlar bir-biridan biroz farklanadigan gomologik xromosomalarda joylashgan bo’lishi shart. Makkajo’xori ustida tadqiqot ishlari o’tkazayotgan B.Mak-Klintok va Kreyton 1931 yili uning IX gomologik xromosomalar jufti morfologik va genetik jihatdan farq qilishini aniqladilar.


tezlashtirish aniqlangan. Rentgen nurlari ham xromosomalar chalkashuvini 25 marotaba kuchaytirishi ma’lum bo’lgan.
7.Irsiyatning xromosoma nazariyasi. Jins genetikasi jins bilan bog’liq irsiylanish hamda belgilarning birikkan holda irsiylanishi, krossingover hodisalariga asoslanib T.Morgan o’z shogirdlari bilan hamkorliqda xromosoma nazariyasini yaratdilar. Uning mazmuni tubandagilardan iborat:
1. Organizmning har qanday belgisi irsiyatning boshlang’ich alohidalashgan birligi - gen ta’sirida rivojlanadi.
2. Har bir gen bita fenotipik belgini hosil qiladi.
3. Genlar xromosomada muayyan turg’un tartibda joylashgan.
4. Har bir xromosoma genlarning alohida birikish guruhini tashkil etadi.
5 .Organizmdagi genlarning birikish guruxi xromosomalarning gaploid soniga teng.
6. Birikkan genlar guruxi gomologik xromosomalarning kon’yugatsiyasi tufayli ayrim holatlarda bir-biridan mustaqil irsiylanishi mumkin.
7. Genlar mutatsiyasi ular tasarrufidagi belgilarning o’zgarishiga olib keladi.
V. Yangi mavzuni mustaxkamlash: (30 min)
1. Genlarning birikish guruxi.
2. Belgilarning birikkan holda irsiylanishi Krossingover.
3. Krossingoverning sitologik isboti.
4. Qo’sh krossingover va interferensiya.
5. Genetik xaritalar.
6. Krossingoverga ta’sir etuvchi omillar.
7. Irsiyatning xromosoma nazariyasi.
VI. Darsni yakunlash. ( 3 min )
Adabiyotlar.
1. Fayzullayev S.S., G’ofurov A.T., Matchonov B.Ye. «Odam genetikasi» Toshkent, «Ijod dunyosi», 2003y.
2. Olimxo’jayeva P.R., Inog’omova D.R. «Tibbiyot genetikasi». Toshkent, «Abu Ali Ibn Sino», 2002y.
3. Shevchenko V.A., Topornina N.A., Stvolinskaya N.S. «Genetika cheloveka» M.,«Vlados», 2002y.
4.Topornina N.A., Stvolinskaya N.S. «Genetika cheloveka». (praktikum). - M., 2000