Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

66- rasm. Bosh miya
po‘stlog‘ining mikroskopik
tuzilishi:
I
— eng ustki qavat, nerv hu-
jayralarining kalta o‘simtalaridan
tashkil topgan;  
II
— donador
hujayralar; 
III
— piramidasimon
hujayralar; 
IV
— yulduzsimon
hujayralar; 
V
— piramidasimon
yirik hujayralar; 
VI
— duksimon
hujayralar.
I
II
III
IV
V
VI
67- rasm. Bosh miya katta yarim-
sharlari po‘stlog‘ida oliy nerv
markazlarining joylashuvi:
1
— hid bilish; 
2
— yozuv (o‘ng qo‘l);
3
— siypalash (o‘ng qo‘l); 4 — eshi-
tish; 
5
— gapirish; 
6
— hisoblash;
7
— o‘qish; 
8
— ko‘rish; 
9
— siypalash
(chap qo‘l); 
10
— ohang, intona-
tsiya; 
11
— mo‘ljal olish (o‘zi turgan
joyni aniqlash); 
12
— geometrik
shakllarni aniqlash markazi
.
1
2
3
4
5
6
7
8
8
12
11
10
4
9
1

---

110
Bosh miya katta yarimsharlari po‘stlog‘ining 
harakat zonalaridagi
nerv hujayralari to‘plami muskullar, paylar, bo‘g‘imlar, suyaklarning
retseptorlaridan impuls qabul qilib, odam tanasining barcha qismlari
harakatini boshqaruvchi oliy nerv markazi vazifasini bajaradi.
Assotsiativ zonalarning
 nerv hujayralari odam tanasining to‘qi-
ma va organlari bilan nerv yo‘llari orqali bog‘lanmagan, ular miya
po‘stlog‘ining turli qismlaridagi nerv hujayralarini (nerv mar-
kazlarini) bir-biri bilan bog‘laydi. Bu zonalar sezgi va harakatla-
nish organlaridan kelgan ta’sirni analiz va sintez qiladi.
Bosh miya katta yarimsharlarining po‘stloq qismi odam oliy
nerv faoliyatining fiziologik asosi hisoblanadi. Odamning fikrlashi,
ongi, o‘zlashtirishi, eslab qolishi, boshqalar bilan muomala qili-
shi, madaniyati, bilim olishi, hunar o‘rganishi, murakkab hara-
katlarni bajarishi miya po‘stlog‘ining faoliyatidir.
Miya po‘stlog‘ining turli qismlarida har xil funksiyalarni bosh-
qaruvchi nerv markazlari joylashgan. Chunonchi, po‘stloqning
ensa qismida ko‘rish, chakka qismida eshitish, peshana qismining
ostki ichkari sohasida hid bilish, tepa qismidagi oldingi markaziy
pushtasida harakat, orqa markaziy pushtasida tana terisining sezgi
markazlari joylashgan (67- rasm).
1. 
Bosh miyaning tuzilishi va asosiy funksiyalarini ayting.
2.
 Uzunchoq miya va miya ko‘prigining tuzilishi hamda funksiyasini
tushuntiring.
3. 
O‘rta va oraliq miyaning joylashuvi hamda funksiyalarini ayting.
4. 
Miyachaning tuzilishi va funksiyasi haqida nimalarni bilasiz?
5. 
Po‘stloqosti nerv markazlari qanday funksiyani bajaradi?
6.
Bosh  miya katta yarimsharlari qanday tuzilgan?