Odam va hayvon hujayralarining bezlari ularning tòqima xususiyatlari

QALQONSIMON BEZ (GLANDUU THYROIDEA)

• Qalqonsimon bez gormonlari - tiroksin va triyodtironin o’z tarkibida yod tutadi. SHu sababli bu
• gormonlarning sintez qilinishi uchun ko’p miqdorda yod zarur. Qalqonsimon bez hujayralari qondagi
• yodni o’zida yig’ib qolish xususiyatiga ega. Qalqonsimon bezdagi yod butun organizmdagi yodning
• 36% ini tashkil qiladi. Qal-qonsimon bez hujayrasining sekretor tcikli murakkab jarayon . bo’lib, u
• gormonlarni hosil qnlish va to’plash hamda ularni bez-dan qonga chiqarishdan iborat ikki bosqichni
• o’z ichiga oladi.
• Birinchi bosqichda tarkibidagi yod tutuvchi murakkab modda - tireoglobulin hosil qilnnadi. Bu modda
• hujayradan follikula bo’shlig’iga chiqariladi va kolloid sifatida yig’iladi. Bu bosqichda boshqa bez
• hujayralaridagi sekretor tcikl kabi bir necha fazani ko’rish mumkin.
• Birinchi bosqich o’z navbatida bir necha fazani o’z ichiga oladi.
• Birinchi faza. Bu fazada gormonlar sintezi uchun asos qilib
• olinadigan xom ashyo qondan tireotcitlarga o’tadi.

Triyodtironin tiroksinga nisbatan kuchliroq ta’sir etish xususiyatiga ega. Bulardan tashqari,

• Triyodtironin tiroksinga nisbatan kuchliroq ta’sir etish xususiyatiga ega. Bulardan tashqari,
• monoyodtirozin va diyoti-rozin gormonlari ishlab chiqariladi, lekin ular qonda juda oz miqdorda
• bo’ladi. Qalqonsimon bez gormonlari organizmda umu-miy modda almashinish jarayonlarini
• boshqarish bilan birga, o’sish jarayoniga, organlar regeneratciyasiga, oqsil, karbonsuvlar almashinuvi
• kabi protcesslarga stimullovchi ta’sir ko’rsatadi. Parafollikulyar K-hujayralarda ishlanadigan
• tireokal’tcitonin gormoni qonda kal’tciy miqdorini kamaytirish xususiyatiga ega.

Taraqqiyoti. Bu jarayon embrional hayotning 4-5 haftalarida ichak tutqichi asosining ikki yonidagi

• Taraqqiyoti. Bu jarayon embrional hayotning 4-5 haftalarida ichak tutqichi asosining ikki yonidagi
• tcelomik epiteliyda ko’plab qalinlashgan qismlarning paydo bo’lishidan boshlanadi. 6-hafta-ga kelib,
• qalinlashgan epiteliy atcidofil tcitoplazmali hujay-ralardan iborat bo’ladi. Bu hujayralar 7-haftada
• mezoteliydan ajraladi va interrenal tanaga aylanadi. Interrenal tana aor-taning lateral tomonida
• joylashgan hujayralar massasi hisob-lanadi. Qeyinchalik bu massaga qon tomirlar o’sib kiradi va po’st
• moddaning turli zonalari takomillashadi. Demak, bezning po’stloq qismi jinsiy bezlar bilan birga bir
• manbadan tako-millashar ekan. SHuning uchun ham jinsiy va buyrak usti bezla-rining faoliyati uzviy
• bog’langan. Embrional hayotning to’rtinchi oylariga borib, po’stloq moddada tashqi koptokchasimon
• zonani, o’rta - tutamli zonani va ichki - to’rsimon zonani tafovut qilish mumkin. To’rsimon zona
• mag’iz moddaga yondoshib turadi. Po’stloq modda hujayralarining sekretor faoliyati embrional
• hayotning 12-13 haftalaridan boshlanadi. Buyrak usti bezining mag’iz moddasi qorin aortasi
• sohasidagi simpatik nerv tugunlaridan rivojlanadi. Embrionning 6-7 haftalik davrida simpatik nerv
• tugunlaridan simpatoblast hujayralari ajrala boshlaydi. 7-8-haftalarga kelib bo’lg’usi bez miya
• moddasining hujay