Odam anatomiyasi va fiziologiyasi

9-rasm. Bo‘g‘imning tuzilish 
sxеmasi: 1-suyakusti parda, 
 2-suyak, 3-bo‘g‘im xaltasi,  
4-bo‘g‘im yuzasi tog‘ayi, 
 5-bo‘g‘im bo‘shlig‘i. 
 
Bosh  skеlеtining  pеshona,  ponasimon,  g‘alvirsimon  va  yuqori  jag‘ 
suyaklari bunga misol bo‘ladi. 
Suyaklarning  birikishi. Suyaklarning brikishi harakatsiz, chala 
harakatchan,  ya'ni  simfizlar,  bo‘g‘imlari,  ya′ni  sinovial  va  boshqa 
xilda  birikadi.  Uzluksiz  birikish  suyaklarning  biriktiruvchi  to‘qima 
yordamida  pishiq  va  elastik,  chеklangan  harakatli  birikishidan  iborat. 
Uzluksiz  birikish  fibroz  (tolali),  tog‘ayli  va  suyakli  birikishga 
ajratiladi (9-rasm). 
Fibroz 
birikish 
sindеsmozlar, 
choklar, o‘yiqli (qoziqsimon) birikishga 
ajratiladi.  Sindеsmozlar  suyaklarning 
pay va mеmbranalar orqali birikishidan 
iborat.  Bilak  va  tirsak,  katta  va  kichik 
boldirning  suyak  oralig‘i  mеmbranasi, 
umurtqalar  yoyini  tutashtiruvchi  sariq 
paylar bunga misol bo‘ladi.  
Choklar  –  miya  qutisi  suyaklari 
qirralarini  tolali  yupqa  biriktiruvchi 
to‘qima  yordamida  birikishi.  Choklar 
tishli  (tеpa  suyaklari),  tangachasimon 
(chakka va ensa suyaklari) va tеkis (yuz 
suyaklari) bo‘ladi. O‘yiqli (qoziqsimon) 
birikishga  misol  qilib  tish  ildizining 
tish 
alvеolasiga 
kirib 
turishini 
ko‘rsatish mumkin. 
Tog‘ayli  birikish  (sinxondrozlar) 
ga  umurtqalar  tanasining  o‘zaro 
birikishi, 
qovurg‘alar 
va 
to‘sh 
suyagining  tog‘aylar  orqali  birikishi 
misol  bo‘ladi.  Suyaklanish  orqali 
(sinostoz) birikish naysimon suyaklar epifizi bilan diafizi oralig‘idagi 
tog‘ayning  suyaklanishi  bilan  bog‘liq.  Sinostoz  bosh  qutisi  asosi  va 
chanoqni hosil qiluvchi suyaklar uchun ham xos. Simfizlar, ya'ni chala 
bo‘g‘imlar  orqali  birikish    ham  tog‘aylar  orqali  birikishga  kiradi. 
Simfiz  tog‘ayidagi  tirqishsimon  bo‘shliqda  biroz  suyuqlik  bo‘ladi. 
Chov suyaklari shunday birikadi.  
Bo‘g‘imlar  orqali,  ya'ni  sinovial  birikish  -  suyaklarning  bir-
biriga  yaqinlashmasdan  ikki  o‘rtada  tor  tirqish  (bo‘g‘im  bo‘shlig‘i) 

---

30 
 
hosil  qilib  birikishi.  Bunday  birikish  harakatchan  naysimon  suyaklar 
uchun  xos.  Barcha  bo‘g‘imlarda  gialin    tog‘ay    bilan  qoplangan 
bo‘g‘im yuzasi,   sinovial suyuqliq bilan to‘lgan bo‘g‘im bo‘shlig‘i va 
bo‘g‘im kapsulasi bo‘ladi (10-rasm).