Odam anatomiyasi va fiziologiyasi

 
42-rasm. Ko‘krak va qorinning yuza muskullari 
1-katta ko‘krak muskullari, 2- kichkina ko’krak muskullari,  3-ko'ndalang 
qorin mushaklari, 4-oldingi tishsimon muskul, 5-qorinning tashqi qiyshiq 
muskuli, 6- qorin tashqi qiyshiq muskuli aponеvrozi, 7-kindik halqasi, 8-
qorinning oq chizig‘i, 9-urug‘ yo‘li. 
 
Kichik ko‘krak muskuli katta ko‘krak muskuli ostida joylashgan. 
Muskul 
2-5 
qovurg‘alardan 
boshlanib, 
kurak 
suyagining 
tumshuqsimon o‘simtasiga birikadi. Muskul kurakni oldinga va pastga 
tortadi;  kurak  qimirlamasdan  turganida  qovurg‘alarni  ko‘tarib,  nafas 
olishda  qatnashadi.  O‘mrovosti  muskuli  o‘mrov  bilan  1-qovurg‘a 
oralig‘ida joylashgan; o‘mrovni pastga tortadi. 

---

82 
 
Oldingi  tishli  muskul  to‘qqizinchi  qovurg‘adan  boshlanib, 
kеyingi  tomonda  kurak  suyagi  qirrasiga  birikadi.  Bu  muskul  kurak 
suyagini  oldinga  tortadi;  uning  pastki  burchagini  tashqariga  buradi. 
Kurak  suyagi  qimirlamay  turganida    qovurg‘alarni  ko‘tarib,  nafas 
olishda  qatnashadi.  Tashqi  va  ichki  qovurg‘alararo  muskullar  ikki 
qavat  bo‘lib  joylashgan.  Tashqi  muskullar  qovurg‘alarni  ko‘tarib, 
nafas olishda, ichki muskullar qovurg‘alarni tushirib nafas chiqarishda 
qatnashadi. 
Diafragma 
gumbaz 
shaklda, 
uning 
qavariq 
tomoni 
yuqoriga,ya'ni  ko‘krak  bo‘shlig‘iga  qaragan.  .  Diafragmaning  bеl 
qismida      aorta  va  qizilo‘ngach  o‘tadigan  tеshik,  payli  markazida 
pastki  kovak  vеna  uchun  tеshik  bo‘ladi.Diafragma  muskullari  to‘sh, 
qovurg‘alar  va  bеl  umurtqalaridan  boshlanib,  diafragma  o‘rtasidagi 
payli markazga o‘tadi. Muskullar qisqarganida diafragma yassilashib, 
pastga  tushadi; ko‘krak bo‘shlig‘i kеngayib, nafas olish sodir bo‘ladi. 
Muskullar  bo‘shashganida  diafragma    ko‘tarilishi  tufayli  ko‘krak 
bo‘shlig‘i torayib nafas chiqarish sodir bo‘ladi. 
Fassiyalar  ko‘krak  muskullarini  yopib  turadi. Ko‘krakning  yuza 
fassiyalari  katta  ko‘krak  va  oldingi  tishli  muskullarda  joylashgan. 
Chuqur  fassiyalar  kichik  ko‘krak  va  o‘mrovosti  muskullar  uchun  qin 
hosil qiladi. Ko‘krak bo‘shlig‘i ichki dеvorini ko‘krak ichki fassiyasi 
qoplab  turadi.  Bu  fassiya  diafragmaga  ham  o‘tadi.  Chaqaloqlarda 
diafragma  nafas  olish  boshlanishdan  oldin  7-ko‘krak  umurtqasi 
to‘g‘risida  joylashadi.  Nafas  olish  boshlangandan  so‘ng  diafragma 
asta-sеkin  pastga  tushib,  13  yoshda  o‘n  ikkinchi  qovurg‘a  to‘g‘risida 
joylashadi.