Ocr document


-§. MUQADDAS RIM IMPERIYASI



Download 0,78 Mb.
bet7/50
Sana29.01.2022
Hajmi0,78 Mb.
#418413
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   50
Bog'liq
7-JAHON KONS

4-§. MUQADDAS RIM IMPERIYASI
Franklar imperiyasi 843-yili uchga bo`linib ketganida, dast­lab ularning hammasini Buyuk Karl­ning avlodlari boshqargan. Lekin 919­ yil Sharqiy Frank qirolligida (bo`lajak Germaniya) mahalliy zodagonlar knyaz­lardan eng qudratlisi bo`lgan Saksoniya gersogi Genrixni qirollikka saylaydilar. Shu tariqa franklarning karolinglar sulolasi o`rniga, mahalliy saksoniyaliklar sulolasi hokimyatga keladi. Yevropa xaritasida yangi davlat - Germaniya qirolligi vujudga keldi. Genrix I uzoqni ko`zlab, aql bilan ish boshlab mamlakatni kuchayti­rish yo`lini tutadi. Vengerlar bilan 9 yilga tinchlik sulhi tuzgan qirol mamlakat mudofaa qudratini yuklasaltirish maqsadida qator tadbirlarni amalga oshiradi. Genrix qishloqda yashaydigan har 9 kishidan bittasini tanlab, uni burgga ko`chiradi. To`planganlar burgda o`z birodarlari uchun ham uy-joy qurishga kirishadilar. Qishloqda qolgan sakkiz kishi o`zlarining jangchilikka tayinlangan sheriklari uchun ham dehqonchilik qilganlar. Genrix barcha yig`inlar, cherkov soborlarini, bazmlarni burgda o`tkazishni buyuradi. Qirol burglar qurilishda kecha-yu kunduz mehnat qilib sulh muddati tugaguniga qadar aholining asosiy mulki qal`alarda bo`lishini ta`minlash zarurligini ta`kidlar edi. Genrix I ning o`g`li Otton I (936-973) davrida kuchli ne­mis otliq qo`shini vujudga keldi. Yevropaning boshqa mamlakatlaridagi kabi uning asosini og`ir qurollangan ritsarlar otliq qo`shini tashkil etgan. Bitta otliq jangchini qurol-aslaha bilan ta`minlash uchun bir necha dehqon, ba`zida hatto bir necha qishloq ishlashiga to`g`ri kelgan. Burglarga tayangan yangi otliq qo`shin ko`magida Оtton I vengerlar bilan hal qiluv­chi jangga shaylanadi. 955-yilda Bavariyaning - Lex daryosi bo`yida bo`lib o`tgan og`ir jang­da vengerlar mag`lub etiladi. Shundan so`ng ularning Germaniyaga bosqinlari to`xtaydi. O`zidan avval hech kim yenga olmagan dushmanni mag`lub etgan Otton I o`zini Yevropadagi eng kuchli qirol deb hisob­lay boshlaydi. Ushbu g`alaba unda Buyuk Karl singari Rimda imperatorlik tojini kiyish hamda imperator unvonini olish istagini uyg`otadi. Вu tad­bir barchani yangi qirollikning qudratiga va Otton I ni Rim va Buyuk Karl imperyalarining vorisi ekanligiga ishontirishi lozim edi. O`z rejasini amalga oshirishida Ottonga hech kim qarshilik ko`rsata olmaydi. Sababi, bu paytda Buyuk Karlning haqiqiy vorislari bo`lgan G`arbiy Frank davlati qirollari shu darajada zaiflashib qolgan edilarki, ularga hatto o`z gersog va graflari ham bo`ysunmagan. 962-yilda o`z qo`shini bilan Rimga kelgan Otton I ga Рaрa Ioann ХII imperatorlik tojini kiydiradi. Shu tariqa yangi imperiya - Muqaddas Rim imperiyasi vujudga keladi. Uning tarkibiga German yerlaridan tashqari Italiyaning shimoliy hududlari ham kirgan, lekin bu yerdagi shaharlar german imperatorlariga hech qachon to`liq bo`ysunmagan. Shunga qaramasdan har bir german qiroli taxtga kelganidan so`ng o`z qo`shini bilan Alp tog`lari orqali Italiya­ga yurish qilib, Rimda imperatorlik tojini ki­yardi. German imperatorlari o`z davlatlarini qa­dimgi Rimning davomchisi deb hisoblaganlar. Zamondoshlari "dunyo mo`jizasi" deb nomla­gan Otton I ning nabirasi Otton III Rimni ulkan davlatning poytaxtiga aylantirish orzusida bo`lgan. U butun xristian dunyosi Rim impera­tori hukmida birlashishi lozim deb hisoblagan. Tabiiyki, butun dunyo xristian imperiyasi haqidagi orzularni amalga oshishi mushkul ish edi. Shunga qaramasdan, german monarxlari o`z davlatlarini Rim imperiyasi, keyinroq Muqaddas Rim imperiyasi deb atashda davom etadilar. Вu davlat uzoq asrlar davomida hukm surgan. Muqaddas Rim imperiyasi 962-yildan 1806-yilgacha hukm surgan. Yirik mamlakatni bоshqarish uchun joylarda qirolning buyruqlarini bajaradigan amaldorlar bo`lishi lozim edi. Ilk o`rta asrlarda esa faqat taraqqiy etgan va bоy jamiyatgina minglab amaldorlami ta`minlashi mumkin edi.
Х asrda Germaniya aholi­si imperatorga nisbatan o`z gersoglarining gapiga ko`proq quloq solgan. Ushbu vaziyatda Otton I va uning vorislari o`ziga xos usulni qo`llaydilar. Hokimiyat butun mamlakatni egallagan cherkov tashkilotlaridan o`z maqsadlarida foydalanadi. Tarixdan ma`lumki, frank qirollari davridayoq yepiskoplar ularning ishonchli xizmatchisi hisoblangan. Otton I bu bо­rada yanada ilgarilab ketadi. U Germaniyadagi yepiskop va abbatlarga yer-mulk, boyliklardan tashqari ko`plab huquq va imtiyozlar beradi. Natijada cherkov zodagonlari o`z imkoniyatlari, hokimyatlari bo`yicha gersog va graflardan kam bo`lmagan. Ular har qanday kishini monarx irodasiga bo`ysundirishga qodir edilar. Imperatorning o`zi esa kerakli odamni cherkov lavozimiga tayinlagan, zarur bo`lsa yepiskoplarni va hatto Rim papalarini hесh qiyinchiliksiz almashtirgan. Xususan, Otton I Rimda ko`plab yepiskoplar ishtirokida o`zi yoqtirmagan papalardan birining ustidan sud jarayonini uyushtirib, uni tahqirli holatda vazifasidan chetlatgan. Uning vorisi Otton III esa o`zining ustozi Gerbertni Silvester III (999- 1003) nomi bilan Rim papaligiga saylanishiga erishgan. Manbalarda yozilishicha, Gerbert kam­bag`al oiladan bo`lgan. Uning bilimga сhan­qoqligi shu qadar katta bo`lganki, u o`qish uсhun o`z davrining mashhur ilm-fan mar­kazlari arablar Ispaniyasidagi Kordova va Sevilya shaharlariga yо`l oladi. Keyinchalik uning g`animlari Gerbertni arablardan sеhrgarlik sirlarini o`rganishga borgan deb gap tarqatganlar. Imperator xonadoniga yaqinlik Gerbertga arxiyepiskoplikdan Rim papasi lavozimiga erisnishiga yо`l ochadi. Uning bilimdonligi haqida afsonalar tarqalgan. Zamonasining еng taniqli kishilari, jumladan imperatorlar uning shogirdi bo`lishni orzu qilishgan. Hozirgi davrda cherkov imperiyaning itoatkor va ishonchli quroliga aylanganday ko`rinadi. Lekin kuсhayib borayotgan katolik cherk­ovi german imperatorlari qo`lida uzoq vaqt qo`g`irchoq bo`lib qolmas­ligini anglash qiyin emasdi.

Download 0,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish