Ochiq kodli operatsion tizim xavfsizligi fanidan yakuniy nazorat savollari va javoblari

Hujum mohiyati: kompyuter fayl tizimi ko;rib chiqiladi va barcha fayllar o’qishga uriniladi (nusxalanadi yoki o’chiriladi)
Natija: axborotga ruxsat olnadi , ruxasti bo’lmagan fayllardan foydalanish imkoniyatiga ega bo’linadi
Bu hujumda tavsiflangan harakatlar avtomatik rejimda maxsus dastur orqali amalga oshiriladi
13. Parol terish hujumlarining qanday usullari mavjud.

14. Umumiy holatda xavfsizlikni ta’minlashning tizimli yondashuvini tushuntiring.

15. Fizik xavfsizlikni ta’minlash choralari.

• 
  Xonani nurlanishdan himoyalash uchun ekranlastirish
  
• 
  Apparaturani mo’ljallangan sohasi boyicha mosligini va “bug” yo’qligiga tekshirish
  
• 
  Tashqi kuzatuv vositalari, alohida bloklarga ruxsat cheklovchi qurilmalar, turli qulflar va boshqa qurilmalar yo’qligiga tekshirish
  

16. Operatsion tizim tahdidlari qanday sinflarga ajratiladi.

• 
  Tahdidlar
  
  • 
    Qasddan
    

• 
  Passiv harakatlar
  
• 
  Aktiv harakatlar
  

• 
  Tasodifiy
  

• 
  Disk nosozligi
  
• 
  Butun fayl serveri rad etishi
  

Qasddan uyushtirilgan tahdidlar toifalari:

• 
  Tarmoqdagi kompyuterlarning biriga qonuniy foydalanuvchi nomidan noqonuniy kirish
  
• 
  Virus dasturlar yordamida tizimni buzish
  
• 
  Qonuniy foydalanuvchini noqonuniy harakatlari
  
• 
  Ichki tarmoq trafigini “eshitish”
  

Maqsadiga ko’ra tahdidlar sinflashtirish:

• 
  Ruxsatsiz axborotni o’qish
  
• 
  Ruxsatsiz axborotni o’zgartirish
  
• 
  Ruxsatsiz axborotni yo’q qilish
  
• 
  OT to’liq yoki qisman buzish
  

Tahdidlarni OT ga ta’sir qilish tamoyili bo’yicha sinflashtirish:

• 
  Axborotni olishni ma’lum qonuniy ) kanallaridan foydalanish
  
• 
  Axborotni olishni yashirin kanallaridan foydalanish
  
• 
  Dasturiy vositalar yordamida axborotni olishni yangi kanallarini yaratish
  

Tahdidlarni OT ta’sir xarakter bo’yicha sinflashtirish:

• 
  Faol tas’ir buzg’unchini tizimdagi ruxsatsiz harakati
  
• 
  Nofaol ta’sir tizim jarayonlarini ruxsatsiz kuzatish
  

Tahdidlarni buzg’unchi tomonidan tizim zaifliklaridan foydalanish toifasi bo’yicha sinflashtirish:

• 
  Noadekvat xavfsizlik siyosati , tizim ma’muri xatolari
  
• 
  OT DT hujjatlashtirilmagan imkoniyatlari va xatoliklari
  
• 
  Oldin joriy etilgan zakladka dasturlar
  

Hujum obyektiga ta’sir qilish usuli bo’yicha tahdidlarni sinflashtirish:

• 
  Bevosita ta’sir
  
• 
  Foydalanuvchi vakolatlarini oshirish
  
• 
  Boshqa foydalanuvchi nomidan ishlash
  
• 
  Boshqa foydalanuvchi ishi natijalaridan foydalanish
  

17. Operatsion tizimlarda yadroni amalga oshirish usullari.
OT yadrosi – bu jarayon vaqti, xotirasi, tashqi apparat ta’minoti, kirish/chiqish qurilmasi kabi kompyuter resurslarga yo’naltirilgan ruxsat ilovalarini ta’minlaydigan operatsion tizimning markaziy qismidir. Yana yadro fayl tizimi va tarmoq protokollari servisini ham taqdim etadi
Yadroni amalga oshirish variantlari:

• 
  monolit: xotirada bitta monolit dastur
  
• 
  modulli: yuklash va yuklab olish qo’shimcha modullari interfeysini taqdim qiluvchi monolit dastur
  
• 
  mikroyadro: xabarlar yuborish orqali o’zaro aloqa qiluvchi bir nechta dastur
  
• 
  nanoyadro: yadro faqat resurslarni boshqaradi (uzilishlarni qayta ishlash)
  
• 
  ekzoyadro: jarayonlarni ishini yo’naltiruvchi nanoyadro
  
• 
  Gibrid
  

18. Operatsion tizimlarda jarayon tushunchasini tavsiflab bering.

1. 
   Bajariladigan dasturlar
   
2. 
   Jarayonlarni dinamik holati (registrli kontekst, xotira holati va shu kabilar)
   
3. 
   Mavjud resurslar (jarayon uchun fayllar deskriptorlari kabi ham individual, ham boshqalardan alohida)
   

Istalgan ko’p vazifali tizimlarda markaziy protsessor ularning har biriga o’nlab yoki yuzlab millisekund taqdim etib jarayonlar orasida tez o’tishni amalga osiradi. Bunda markaziy protsessor har bir vaqt momentida bitta jarayon bilan ishlasada, 1 soniya ichida bir nechtasi bilan ishlashi mumkin, bunda parallel ishlash illuziyasini yaratadi. Bu jarayonlar orasidagi doimiy o’tish ko’p vazifali ishlash rejimi deyiladi.
19. Jarayon qanday holatlarda bo’lishi mumkin va ularni tavsifi.
Jarayon holatlari:

1. 
   “Bajarilish” Jarayonni faol holati: Jarayon barcha kerakli resurslarga ega bo’ladi va bevosita protsessor uni bajarayotgan bo’ladi
   
2. 
   “Kutish” Jarayonni passiv holati: Jarayon bloklangan va ichki sabablarga ko’ra bajarilmaydi
   
3. 
   “Tayyor” Jarayonni passiv holati: Jarayon tashqi sabablarga ko’ra OT tashabbusi bilan bloklangan
   

Ko’p vazifali OT larda jarayonlar uch holatdan birida bo’lishi mumkin: bajarilish, kutish va tayyor. Bajarilish davomida har bir jarayon bir holatdan boshqa holatga OT da malaga oshiriladigan jarayonlar rejalashtirish algoritmiga muvofiq o’tadi.
“Bajarilish” holatida bir protsessorli tizimda faqatgina bitta jarayon bo’lishi mumkin. “Kutish” va “Tayyor” holatlarida bir nechta jarayon bo’lishi mumkin. Bu jarayon navbatni hosil qiladi. Jarayon bajarilishi “Tayyor” holatidan boshlanadi. Bu holda u OT jarayonlarini rejalashtiruvchisida bo’ladi. Faollashishda jarayon “Bajarilish” holatiga o’tadi va bu holda u ba’zi holatni kutmaguncha; uning o’zi protsessorni bo’shatmaguncha; rejalshtiruvchi tomonidan chiqarib yuborilmaguncha qoladi.
20. Operatsion tizimlarda oqimlar tushunchasi.
Odatda jarayonlar manzil uhitiga va yagona bajarilish oqimiga ega bo’ladi. Shunda ham ba’zida bitta manzil muhitida bir nechta parallel bajarilayotgan oqimlarni paydo bo’lishi ham mumkin. “Bajarilish oqimi” tushunchasi oqim deb yuritiladi.
Oqimlardan foydalanish sabablari:

1. 
   Ko’plab ilovalarda bir vaqtning o’zida bir nechta harakatlar malag oshiriladi, ularning bir qismi davriy bloklangan bo’lishi mumkin
   
2. 
   Yaratilish (ya’ni tezligi) va “o’gir” jarayonlarga qaraganda yo’q qilish osonligi
   
3. 
   Samaradorlik. Hisoblash bajarilayotgan-da oqim vaqt bo’yicha keraksiz vaqt sarfiga ega jarayonlarni to’xtatadi va ishni tezlashtiradi.
   

Va nihoyat, oqimlar bir nechta protsessorli tizimlar uchun juda foydali, chunki parallel hisoblash imoniyati yaratiladi
21. Xotira boshqaruvi.
• Xotira boshqaruvi – bu tizimni umumiy samaradorligini optimizatsiyasi uchun ishga tushurilgan turli dasturlar tomonidan bloklar kabi ma’lum bo’lgan qismlarning belgilash, kompyuter xotirasini koordinatsiyasi va jarayonlar boshqaruvidir.
•Bu asosiy xotirani boshqaradigan OT ning eng muhim funksiyasidir. Bu jarayonlarga asosiy xotira va disk orasida oldinga va orqaga ko’chishga yordam beradi. Bu OT ga xotira qaysidir jarayonga ajratilganmi yoki bo’shmi bundan qat’iy nazar xotirani har br sohasini kuzatish imkoniyatini beradi.
22. Xotirani boshqarish usullari.

1.