|
13-§. Электр ёйи ёрдамида қўлда пайвандлаш учун трансформаторлар.
62. Пайвандлаш занжирларини кучланиш билан таъминловчи паст кучланишли чулғамнинг салт юриш кучланиши 80 V дан ошмаслиги керак.
63. Электрод ва пайвандалаётган буюм ўртасидаги ёй ҳосил бўлишини енгиллаштириш ва ёй барқарор ёнишини таъминлаш учун юқори частотали ўзгартирувчи (осциллятор)лар ва импульсли генераторлар қўлланилишига рухсат берилади.
64. Пайвандлаш трансформаторлари электрод пайвандланаётган деталдан узоқлаштирилганидан кейин унда салт юриш кучланишини чеклаш учун ўрнатилган ёки алоҳида уланадиган қурилмага эга бўлиши керак.
Очиқ кўмир конларида олиб бориладиган пайвандлаш ишларининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда салт юриш кучланишини чекловчи қурилмалар:
электродда тўлиқ кучланишнинг мавжуд бўлиши вақти 1,0 s дан ошмаслигини;
электроддаги қолдиқ кучланишнинг таъсир қилувчи катталиги 20 V дан юқори бўлмаслигини таъминлашлари лозим.
14-§. Электр ускуна ва электр қурилмаларнинг ташқи муҳит таъсирига нисбатан барқарорлик омили бўйича бажарилишига бўлган асосий талаблар.
65. Очиқ кўмир конларида эксплуатация қилиш учун мўлжалланган электр қурилмалар, шунингдек комплектловчи барча электр ускуналар (электр машиналари, трансформаторлар, коммутация аппаратлари, ҳимоя, бошқарув, автоматика қурилмалари ва бошқ.) меъёрланган хизмат қилиш муддати давомида ташқи муҳит таъсири остида нормал ишлашини таъминловчи эксплуатацион хусусиятларга эга бўлиши керак.
66. Очиқ кўмир конларидаги электр қурилмаларга салбий таъсир кўрсатувчи ташқи муҳитнинг асосий омиллари, бу:
а) механик - тебраниш (вибрация) ва зарбалар;
б) иқлимий – ҳарорат, намлик, қуёш радиацияси, шамол;
в) технологик – чангланганликнинг, шу жумладан ток ўтказувчи чанглар миқдорининг юқори даражаси, портлатиш ишлари вақтидаги зарба тўлқинлари ва зилзилавий (сейсмик) тебранишлар.
67. Карьер электр қурилмаси ишлаётганида юзага келиши мумкин бўлган механик таъсирларнинг катталиклари ушбу қурилмани лойиҳалаш (модернизация қилиш) босқичида, қуйидагиларни ҳисобга олган ҳолда белгиланиши лозим:
а) меъёий кўрсаткичлар (ГОСТ 17516.1-90 “Электр техник буюмлар. Ташқи муҳитнинг механик омиллари таъсири бўйича эксплуатация қилиш шартлари”);
б) эксплуатация қилинаётган шунга ўхшаш қурилмаларда ўлчаб олинган кўрсаткичлар.
Тахминий қийматлар сифатида мазкур Нормаларнинг 7-Иловасиида келтирилган кўрсаткичлар тавсия қилиниши мумкин.
68. Иқлимий омилларнинг, хусусан, атроф-муҳит ҳарорати ва намлигининг катталикларини электр ускуналарни ГОСТ 15150-69 “Машиналар, приборлар ва бошқа техник маҳсулотлар. Турли иқлимий минтақалар учун бажарилиши. Тоифалари, эксплуатация, сақлаш ва транспортда ташишнинг атроф муҳитнинг иқлимий омилларини таъсир қилиш қисми учун шартлари” бўйича жойлаштириш тоифасига боғлиқ равишда қабул қилиш лозим.
Деярли барча кўчма электр қурилмалар учун ток ўтказувчи ташқи қисмлар (кириш қурилмалари, разрядниклар, трансформаторлар, ажратгичлар ва ҳк.) жойлаштиришнинг 1-тоифасига мансуб ҳисобланади. Электр қурилма (экскаватор,, бурғилаш дастгоҳи, улаш пункти, кўчма подстанция ва ҳк.) ичида ўрнатилган электр ускуналар жойлаштиришнинг 2-тоифасига мансуб.
69. Электр қурилмалар интенсивлигининг юқори кўрсаткичи 5 mm/min бўлган ёмғир таъсирига нисбатан барқарор бўлиши керак. Мўътадил ва совуқ иқлим (М ва С) учун бажарилган, кучланиши 1 000 V дан юқори бўлган қурилмалар бундан истисно, улар учун ёмғир интенсивлигининг юқори кўрсаткичи 3 mm/min ни ташкил қилади.
70. Электр қурилмалар ва бутловчи электр ускуналар буюмларнинг эксплуатация вақтидаги максимал ҳароратидан атроф муҳитнинг эксплуатация вақтидаги энг кичик ҳароратигача бўлган ўзгаришларга нисбатан барқарор бўлиши керак.
71. Барча кўчма электр қурилмалар келиб чиқиши табиий ва сунъий бўлган чангларнинг динамик ёки статик таъсир этишида ҳам ишга лаёқатли бўлиши лозим.
Электр қурилмаларнинг ташқи қисмлари ГОСТ 16962-71 “Электрон техника ва электр техника буюмлари. Механик ва иқлимий таъсирлар. Талаблар ва синаш услублари”га мувофиқ бўлиши керак.
72. Электр қурилмаларнинг конструктив бажарилиши ва электр ускуналарнинг жойлаштирилиши машиналарнинг ишчи органлари ва портлатиш ишлари вақтида ҳосил бўладиган чанг мавжуд бўлганида уларнинг нормал ишлашини таъминлаши зарур.
Айниқса, экскаватор – механизациялашган белкуракларда, шунингдек роторли экскаваторларнинг юклаш зоналарида ўрнатиладиган электр ускуналар кучли чангланиши
Очиқ кўмир конларида ишлаётган электр қурилмалар чангланишининг максимал қийматлари мазкур Нормаларнинг 7-Иловасида келтирилган.
73. Электр қурилмалар иссиқлик оқимининг юқори қийматлари 1125 W/m (0,027 cal/(сm·s)) га тенг интеграл зичлиги, шунингдек спектрнинг ультрабинафша қисмидаги оқим зичлиги (тўлқинлар узунлиги 280-400 μm) 42 W/m (0,001 cal/(сm·s)) билан тавсифланувчи қуёш радиациясининг таъсирига нисбатан барқарор бўлиши керак.
74. Электр қурилмалар ва бутловчи электр ускуналар қобиқларига бўлган умумий талаблар.
а) Экскаватор, бурғилаш дастгоҳи ва бошқа ўзиюрар қурилмаларининг кузовида ўрнатиладиган электр ускуналарнинг қобиқлари, биринчи навбатда, ичкарига қаттиқ предметлар тушишидан ҳимоя қилишни таъминлаши керак. Қобиқнинг ҳимоя қилиш даражаси (ГОСТ 14254-80 “Электр техник буюмлар. Қобиқлар. Ҳимоя қилиш даражалари.” бўйича белгиланишнинг биринчи рақами (Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш бўйича Давлатлараро Кенгаш томонидан қабул қилинган/1996 йил 12 апрель 9-96-сон баённома) 4 дан кам бўлмаслиги керак. Ундан ташқари, қобиқ ускунани вертикал тушаётган томчилардан ҳимоя қилиши лозим (1-ҳимоя қилиш даражаси белгиланишидаги иккинчи ҳарф).
Кўрсатилган ҳимоя қилиш даражасига эга қобиқларни тайёрлаш иқтисодий нуқтаи назардан мақсадга мувофиқ бўлмаганида ёки техник жиҳатдан мураккаб бўлган ҳолатларда (йирик двигатель ва генераторлар, трансформаторлар, 6(10) kV узгичлар) ҳимоя қилиш даражаси пастроқ бўлган қобиқлар қўлланилишига йўл қўйилади. Лекин, бунда электр ускуналарнинг чангланган муҳит шароитида ишончли ишлашини таъминловчи техник чора-тадбирлар кўзда тутилган бўлиши керак.
б) ўзиюрар бўлмаган электр қурилмаларнинг (улаш пунктлари, кўчма трансформатор подстанциялари, кабель қутилари ва ҳк.) қобиқлари, биринчи навбатда, ичкарида жойлаштирилган электр ускуналарни ёмғирдан ҳимоя қилиши зарур (ҳимоя қилиш даражаси 3 кам бўлмаслиги лозим). Ушбу қурилмаларни чангдан ҳимоя қилиш иккинчи даражали масала ҳисобланади.
75. Ўзиюрар бўлмаган электр қурилмаларнинг қобиқларига бўлган махсус талаблар
а) тракторлар ёрдамида очиқ кўмир конининг ҳудуди бўйлаб доимий равишда чанада тортиб олиб юриладиган улаш пунктлари, трансформатор подстанциялари ва бошқа қурилмаларнинг қобиқлари (корпуслари) юқори бикирлик ва мустаҳкамликка эга бўлишлари керак.
Чана оёғининг олд қисмини 300 mm баландликка кўтарганда қурилма ва чана деформацияланмаса, кескин туширилганида эса – улар шикастланмаса, демак қобиқ (корпус) бикирлиги етарли бўлади.
б) қобиқлар электр қурилма ичига унинг сиртига тушган қиров эриганидан кейин ҳосил бўладиган сувнинг киришига йўл қўймаслиги керак.
Do'stlaringiz bilan baham: |
