Kompyuter lingvistikasi asoslari
95
3.
E lektron ensiklopediya - kuchli qidiruv tizim iga ega b o ‘lgan m a ’lum
y o ‘n alish d ag i illu stratsiy ali m a q o la la r, e lek tro n x a rita la r, fo to s u ra tla r,
giperhavola (giperm urojaat)lar, audio va videoizohlar, xronologik ro 'y x a t,
foydalanilgan va tavsiya etiladigan ad ab iy o tlar ro 'y x a ti va h o k azo lard an
ib o ra t b o 'lg a n k a tta hajm dagi elektron dastur.
4.
Elektron lug ‘at - odatdagi lu g 'a tla r asosida tuzilgan, m ultim edia vosi-
ta lari bilan boy itilg an d a stu r. E lek tro n lu g 'a t tu rli y o ‘nalish d a tuzilishi
m um kin, u n d an talab an in g so ‘z boyligini oshirish, tarjim a qilishda foydala-
niladi.
5.
O 'rgatuvchi audiodasturlar, elektron lingafon kurslari um um an ikkin-
chi tilni o ‘rganuvchilar uchun n ih o y atd a sam arali t a ’lim texnologiyalari-
dir. T o ‘g ‘ri talaffuzni o 'rg atu v ch i k o m pyuter d astu rlarid a anim atsiya y o r
dam id a tovushning artikulyatsiya o 'rn i, usuli k o 'rsa tila d i, etalon nu tq eshit-
tiriladi, talab an in g o 'z talaffuzi yozib kiritiladi, s o 'n g ra u adabiy til m e’yori
bilan taq qoslanadi. B undan tashqari, a u d io d astu rlar q ato rig a «K araoke»
tizim ini kiritish m um kin. U n d an h o rd iq ch iq arish d a yoki biron tadbirni
o 'tk a z ish d a foydalanish ju d a qulaydir.
6.
Universal test dasturi m uayyan fanning b iro r yirik b o 'lim i b o 'y ich a
test topshiriqlari va reyting tizim idan ib o rat b o 'lg a n k o m pyuter dasturidir.
U ning qulayligi
shundaki, birgina dasturiy t a ’m in o t asosida turli xil test
sinovlarini o 'tk a z ish , y a ’ni faqat m atn n i o 'z g artirib , d astu rn i h ar xil m avzu-
lard a q o 'lla sh m um kin.
7.
Elektron virtual kutubxona - m ultim edia xonasining keng im koniyat-
laridan yana biri, elektron nusxa yoki elektron m ultim edia darsliklari mu-
jassam langan, ta rm o q q a ulangan kutubxona.
8.
M asofaviy t a ’lim - bu m asofadan Internet ta rm o g 'i orqali o 'q itish
usuli b o 'lib , uning asosida respublikam izda m a ’lum sohalar b o 'y ich a test-
tajrib alar o 'tk azilm o q d a.
T illarni av to m atik o 'q itish tizimi hisoblangan k o m pyuter lingvodidak-
tikasida quyidagi tu rd ag i to p sh iriq lard an foydalaniladi:
a)
Close the gap - B o'sh k atak larn i to 'ld irin g to p sh irig 'i. B unda seman-
tika + g ram m atik a sohalarini o 'rg a n ish k o 'z d a tutiladi;
b) kro ssv o rd lar va leksik o'y in lar;
c) elektron p o c h ta d a n foydalanib bajariladigan m ashq (turli xatlar yoki
elektron h ik o y alar tuzish asosida -
maze) word-hunting;
d) m atn larn in g av to m atik tarjim asi va tah riri b o 'y ich a m ashqlar;
e) gram m atik an in g turli b o 'lim lari b o 'y ich a diagnostik testlar o'tkazish;
f) C D -R O M d a sta n d art o 'q itish kurslaridan foydalanish.
Ingliz tilini o 'rg a tish g a m o 'ljallan g an quyidagi oquv dasturlari mavjud:
Kompyuter lingvistikasi asoslari
97
q iq o tla r olib borilm oqda. K onsepsiyada ishlanm alarning m ohiyati, ularni
y a ra tis h , te k sh irish va q o 'lla s h ta rtib i b e lg ila n a d i. M u ta x a s s is la rn in g
fikricha, t a ’lim iy-elektron ish lan m alar asosan texnik, pedagogik, m etodik
ta lab larg ajav o b berishi zarur. U la r shunday talablarga m os kelsagina, ta ’lim
ja ra y o n id a qoMlanilishi m u m k in .80
Til o 'q itish n in g av to m atik tizim i yildan yilga rivojlanib, yangi effektlar
bilan boyib b o rm o q d a. Bu tizim ni y an ad a rivojlantirish, k o m pyuter lingvo-
didaktikasini yangi dastru riy t a ’m in o tlar va pedagogik texnologiya, bilim
lar diagnostikasi bilan boyitish k o m p y u ter lingvistikasi fanining d o lzarb
v azifalarid an sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: