Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики

(fram e  sem antics) 
amerikalik  tilshunos  Charlz  Fillmor  tomonidan  rivojlantirildi.  Mazkur  konsepsi- 
yaga  k o 'ra ,  so 'zlar,  so 'z   birikm alari,  gaplar,  m atn  m a’nosi 
sahnalar 
bilan 
uyg'unlashtirilgan,  shartlangan  bo'ladi.  Bir  freym  boshqa  bir  freymning  davomi 
yoki  tarkibiy  qismi  bo'lishi  mumkin.
Freymlar sun’iy  intellekt tarkibiga  kiruvchi  ekspert tizimlarida  faol  ishlatiladi. 
Freymning  quyidagi  turlari  mavjud:  freym-namunalar,  freym-strukturalar,  freym- 
rollar,  freym-ssenariylar, freym-vaziyatlar.  Freymlar tizimi birlashib, 
semantik  tar- 
moqni  hosil  qiladi.  Freym  kompyuter  xotirasida  bilimlar  xazinasi  va  faktlar  om- 
boriga  tayanib  olamni  maxsus  shakllantiruvchi  model  vazifasini  bajaradi.  Freym 
slot 
deb  atalgan  bir  yoki  bir  necha  elementlarning  majmui  hisoblanadi.  Slotlarda 
obyektlarga  xos  belgilar  m a’nosi  qayd  etilgan  bo'ladi.
Freym-ssenariy 
-  b a’zi  harakat,  voqea-hodisalarning xarakterli  unsurlarini  o'z 
ichiga  olgan  tipik  strukturalar  hamda  vaziyatlarning  rivojlanishi,  ketma-ketligi 
(algoritm bosqichlari) demakdir.  Ssenariy -  bu oddiy voqea-hodisalar zanjiri emas, 
balki  ushbu  harakatlar  ketma-ketligida  kauzal  bog'liqlik  tamoyili  ishlaydi,  ya’ni

---

148
A. Rahimov
har bir harakat  natijasi  shartli  sanaladi,  uning ta ’siri  va  oqibatida  navbatdagi  ish- 
harakat  sodir  bo'lishi  mumkin.  Har  bir  ssenariyda  rol  bajaruvchilar  mavjud.  Sse- 
nariylar real hayotda uchraydigan vaziyatlarni aks ettiruvchi holatlar asosida yuzaga 
keladi.  Masalan,  restoranga  tashrif buyurish  ssenariysi.