O‘bekiston Respublikasi Oliy Ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

5.2-ЧИЗМА

Diniy baђrikenglik

Barcha dinlarning ezgulik oyalariga asoslanishi		E’tišod erkinligi
Vijdon erkinligi		Turli din va konfessiyalar-ning teng qušušliligi
Turli din va konfessiyalar-ning bir-birlariga œzaro qurmat bilan šarashi		Diniy - ma’naviy šadriyatlarni e’zozlash
Barcha din vakillarining qamkorligi va qamjiqatligi		Diniy šarashlarni majburan singdirishga yœl šœymaslik
Diniy partiyalar tuzishga yœl šœyilmasligi		Barcha dindorlarning siyosiy jarayonlarda teng, fušaro sifatida ishtirok etishi

5 .3-ChIZMA

ASOSIY DINIY YŒNALIShLAR

Jaqon dinlar						Milliy dinlar
Buddizm		Xristianlik		Islom		Zardushtiylik
Xinayana		Katolik		Suniylik		Induizm
Maxayana		Protestent		Shia		Iudaizm
Lamaizm		Provoslav		Muridizm		Jaynizm

Qozirgi vaštda Œzbekistondagi turli konfessiyaga mansub diniy tashkilotlar œz faoliyatini œzaro teng qušušlilik, qamdœstlik va qamkorlik asosida amalga oshirmošda. Diniy baђrikenglik turli dinlarning, turli dinlarga mansub kishilarning qamdœstlik munosabatlarinigina nazarda tutmaydi, balki e’tišodidan šat’iy nazar barcha kishilarning tengligi, umumiy ezgu mašsad yœlida qamkorlikni qam šamrab oladi. Diniy šarashga kœra qam, madaniy, jumladan, ilmiy šarashga kœra qam inson eng oliy mavjudotdir.

Diniylik dunyoviylikka xizmat šilishi mumkin deganda, dunyošarashning ezgulik, yaxshilik, qalollik, tinchlik, dœstlik kabi yuksak insoniy fazilatlarni tarbiyalashni nazarda tutamiz. Qašišatan qam diniy ta’limotlar, u dunyo qayotini tasvirlash vositasida bu dunyoda yuksak fazilatlarga ega bœlishga undaydi.

Diniy baђrikenglikning šaror topishi, mustaqkamlanishi, rivojlanishi barcha kishilarni e’tišodidan šat’iy nazar milliy ђoya va mafkurani amalga oshirish yœlida birlashtiradi. U mafkurani milliy ђoya va kishilar ongi qamda šalbiga joylashishiga yordam beradi.

Aksincha, diniy baђrikenglikni tor ma’noda tushunish, bir tomonlama talšin šilish umumiy mašsadlardan chalђitib, kishilarni œzaro guruqlarga bœlib yuborishi mumkin. Shuningdek, ayrim guruqlarning ђarazli manfaatlariga xizmat šiluvchi diniy nišobni yuzaga keltiradi.

Bu qašida mamlakat Prezidenti I.A.Karimov shunday yozadi: «Afsuski, insoniyat taraxida diniy ongning ajralmas šismi bœlgan odamlardagi e’tišoddan fašat bunyodkor kuch sifatida emas, balki vayron šiluvchi kuch, qatto fanatizm (œta ketgan mutaassiblik) sifatida foydalanilganligini kœrsatuvchi misollar kœp. Fanatizmning œziga xos xususiyati va kœrinishlari, avvalambor, œz dinining qašišiyligiga œta šattiš ishonish, boshša diniy e’tišodlarga murosasiz munosabatda bœlishdan iboratdir. Aynan fanatizmga yœliššan odamlar yoki ularning guruqlari jamiyatda bešarorlik tœlšinini keltirib chišarishga šodir bœladilar»¹.

5.4-ChIZMA