O `zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi

Jismoniy	Ruhiy	Pedagogik
ijtimoiy
-kasallik, -ko’rish qobiliyatining buzilishi, -eshitish qobiliyatining buzilishi.	-ruhiy rivojlanish- ning to’xtab qolishi, -aqliy qoloqlik, -nutq buzilishi, -iqtidorlilik.	-umumiy o’rta ta’lim olishdan chetga chiqish, -kasbiy ta’lim olishdan chetga chiqish.	-yetimlik, -xulq-atvor normasidan og’ish: aroqxo’rlik; norkamaniya; taksikomaniya; foxishabozlik; daydilik va b.

ijtimoiy pedagogning og’ish xulq-atvorli bolalar bilan ish yuritishi og’ishlar profilaktikasi, muayyan norma va qoidalarni buzishni oldini olish, shuningdek xulq-atvorida u yoki bu og’ish aniqlangan bolalarning reabiliatatsiyasiga qaratilishi lozim.

Chekinish (oqish) nazariyasi.

Odob-axloq me'yorlari va ulardan chekinish yoki oqish qollari borasidagi to`plangan bilimlar ularning sabablarini belgilovchi faktorlar mavjud ekanligidan dalolat beradi. Bu faktorlarni uchta guruhga ajratish mumkin: biogen, sotsiogen va psixogen.

Insonlarning hayotdagi har qanday “og`ish” hollari ularning potentsial imkoniyatlarining cheklanishiga, tashqi muhit bilan muloqatga kirishishiga o`zining salbiy ta'sirini ko`rsatadi. Insonda ro`y beradigan holatlarni sotsiologiya, psixologiya, ijtimoiy pedagogika, tibbiyot kabi ko`plab fan sohalari o`zlarining spetsifik xususiyatlaridan kelib chiqib o`rganadi, bu borada o`z nazariyalarini boyitib boradi.

Masalan, tibbiyot fani me'yorlardan chekinish qolatini bolalarning patalogik sog`ligining buzilishi bilan bog`liq deb baholaydi. XIX-XX asrlarda chet mamlakatlarda imkoniyatlari cheklangan insonlarning tibbiy modeli hukmronlik qildi. Bu model imkoniyatlari cheklangan insonlarga hech bo`lmaganda elementlar ijtimoiy faoliyat yuritishlarini nazarda tutdi. Bunday insonlar ma'lum tayyorgarlikdan o`tib, o`zlari uchun o`zlari harakat qilishar va bu bilan ular kimgadir ortiqcha yuk mo`lmasligi mumkin edi.

So`ngra chekinish holatiga tushgan insonlarga nogiron (lat.invalidus-kuchsiz,ojiz)sifatida qarash vujudga keldi. Bu nazariyaga ko`ra imkoniyatlari cheklangan insonlar mutloq soqlom insonlar nazorati ostida bo`ldi. Bunday insonlarga yordam berish tashkil etildi va bu tibbiyot modeli davlatning ijtimoiy siyosatiga o`z tasirini o`tkazdi.

XX asrning 60-yillariga kelib imkoniyatlari cheklangan insonlarga yordam berishning tibbiy modelining o`rniga ijtimoiy model vujudga keldi va uning rivojlanishi psixolik tahlilga suyandi. Bu modelga ko`ra imkoniyatlari cheklangan insonlar assotsiatsiyalarga birlashib, o`z haq-huquqlarini talab etishdi va bu talab o`z sog`liqlarini tiklashdan ko`ra, jamiyat a'zolari bilan o`zaro munosabatni yaxshilashga nisbatan bo`ldi.

Savollar:

1. Nima uchun ijtimoiy pedagogikada norma va normadan og’ish tushunchalari o’rganiladi?

2. Bolalarda normadan og’ishning sababi nimada?

3. Normadan pedagogik og’ish deganda nima tushuniladi?

4. “ ijtimoiy og’ish” tushunchasining mohiyati nimada?

5. Normadan og’ishning qaysi nazariyalarini bilasiz?

5- Mavzu.

IJTIMOIY PЕDAGOGNING KASBIY FAOLIYATI. IJTIMOIY PЕDAGOGIKANING KATЕGORIYALARI, TAMOYILLARI VA MЕXANIZMLARI.