O ’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo


Rossiyada ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi



Download 329,48 Kb.
bet14/65
Sana05.09.2021
Hajmi329,48 Kb.
#164826
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   65
Bog'liq
Psixologiya-fayllar.org

Rossiyada ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi. 

Sobiq  ittifok  jumhuriyatlarida,  birinchi  navbatda  Russiyada  ijtimoiy  psixologiya  20-

yillardan boshlab rivojlana boshladi. Bu borada rus ijtimoiy psixologiyasining asoschisi deb 

haqli  ravishda  V.  M.  Bexterevni  ko`rsatish  mumkin.  U  o`zining  refleksologiya  nazariyasi 

doirasidan  shaxs  xulq-atvorining  motivlari  tushunishga  o`rganganlardan  biridir.  Uning 

fikricha,  barcha  ongli  va  ongsiz  jarayonlar  tashki  xulq-atvorda,  harakatlarda  ifodalanadi, 

shuning  uchun  ham  tashqi  harakatlarni,  qiliqlarni,  nutqni,  tovushni  o`rganish,  orqali 

shaxsning o`zini bu harakatlarning sabablarini o`rganish, mumkin. Bexterevning xatosi shu 

ediki,  u  o`z  qarashlarida  sotsiologiyani  biologiya  bilan,  psixologiyani  esa  fiziologiya  bilan 

aralashtirib  yubordi,  shu  orqali  shaxs  va  jamiyat  taraqqiyotining  uni  versal  qonunlarini 

topmoqchi bo`ldi.  

Bexterevdan  keyingi  olimlar,  Yu.  Vasilevning  "biologik  sotsiologiyasi"  ham,  M.A. 

Reysnerning  "ommaviy  psixologiya"  ham,  L.N.  Voytolovskiyning  "jamoa  psixologiyasi" 

ham  reflekslar  qonuni  mexanik  tarzda  ijtimoiy  psixologik  jarayonlarini  tushuntirishga 

kuchirish bo`ldi, desak xato bo`lmaydi.  

20-30  yillarda bolalar  va o`smirlar  ijtimoiy  psixologik taraqqiyotini o`rganishga qaratilgan 

ikki  yo`nalish  paydo  bo`ldiki,  ular  ham  qator  kamchiliklardan  xoli  bo`la  olmaydilar. 

Masalan,  biologik  yoki  biogenetik  nazariya  tarafdorlari  shaxsning  shakllanishida  irsiy  va 

biologik  nasliy  omillar  yetakchi  rol  o`ynaydi,  deb  hisoblashsa  (E.  Arkin,  I.  Aryamov,  va 

boshqalar),  sotsiologik  yoki  sotsiogenetik  nazariyotchilar  bu  borada  ijtimoiy  muhit  rolini 

nihoyatda ortik ekanligini himoya qilib chiqdilar. (S. Molojaviy, A. Zalkind va boshqalar).  

30-yillarda A.S. Makarenko, A. Zalujniy, L.S. Vigotskiy, N.K. Krupskaya va boshqa qator 

olimlar  o`z  nazariy  qarashlarini  marksizm  bilan  bevosita  bog`lab,  jamoa  va  shaxs 

nazariyasini yaratdilar. Ular shaxsning shakllanishida ijtimoiy muhitning, jamoaning rolini, 

ta

’lim tarbiyaning ahamiyatini isbotlashga urindilar. Lekin, 40-60 yillar ijtimoiy psixologiya 



taraqqiyotida  nisbatan  sokinlik  davri  bo`ldi.  Chunki  psixologiya  sohasida  olib  borilgan 

tadqiqotlar  ichida  ijtimoiy  psixologik  tadqiqotlar  yo`k  hisob  edi.  Bu  fan  Rossiyada  va 

boshqa  Sobiq  ittifokdosh  jumhariyatlarda  70-yillardan  keyin  keskin  rivojlana  boshladi. 

Bunda  Moskvalik  va  Leningradlik  (hozirgi  Sankt-Peturburg)  olimlar  maktabi  katta  rol 

o`ynadi.  Agar  Moskva  shaxrida  asosan  ijtimoiy  psixologiya  bo`yicha  fundamental  nazariy 

tadqiqotlar  ko`plab  o`tkazilib,  unda  hozirgi  zamon  ijtimoiy  psixologik  tadqiqotlarning 

empirik  qonunlari  asoslari  ishlab  chiqilgan  bo`lsa,  Sankt-Peturburgda  ko`proq  tadbiqiy 

ilmiy  tadqiqot  ishlar  olib  borildiki,  ular  birgalikda  minglab  yosh  ijtimoiy  psixologlar 

avlodini  tarbiyalab  yetishtirdilar.  Ular  esa  hayotimizga  ilg`or  fikrlar  va  dadil  tadqiqotlar 

bilan kirib kelib, hozirgi kun fanini dunyo miqyosida misli ko`rilmagan darajaga ko`tardilar. 

Lekin, yuqorida aytib o`tilganidek, mamlakatimizda ijtimoiy psixologiyaning rivojlanishida 

chet el, ayniqsa AQ SH psixologiyasining ta

’siri ancha sezilarlidir. 

 


 

21 




Download 329,48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish