O' zbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta'lim vazirligi



Download 43,92 Kb.
bet5/5
Sana24.02.2022
Hajmi43,92 Kb.
#223595
1   2   3   4   5
Bog'liq
Xoliqjonova Saboxat

Код алифбоси - кодни ташкил килиш учун кабул килинган белгилар тизимидир. Одатда код алифбоси сифатида ракамлар, харфлар ёки булмаса, уларнинг узаро аралашмаси хамда штрихлардан фойдаланилади. Коднинг штрихли алифбоси - белгилар сифатида штрихлар ва пробеллар катнашиб, улар орасидаги оралик жойлар ракамлар куринишида сканер ёрдамида укиладиган код алифбосидир. Штрихли кодлаштиришга яккол мисол тарикасида халкаро амалиётда кенг кулланиладиган EAN ва UPC штрихли кодларни келтириш мумкин. Штрихли кодларнинг умумий тавсифи тугрисида маъруза режасининг 3-булимида янада туликрок танишиб чикамиз.
Код алифбосидаги белгилар микдори код асоси деб юритилади.
Код разряди эса, код таркибидаги белгининг урни ёки позициясидир. Кодни ташкил килувчи белги товарнинг бирор-бир хусусиятини тавсифлар экан, у албатта, маълум бир фикрлар алокадорлигини ифодалайди.
Код тузилмаси шунингдек код узунлиги билан хам тавсифланади. Код узунлиги - бу код таркибидаги факатгина белгилар микдоридир. Масалан, 25 6515 5896 - шартли код ракамининг узунлиги 10 хисобланади, код асоси эса 12 га тенг. Шундай килиб, код узунлиги код асосидан буш колдирилган жойлар сони билангина фаркланади.
Хозирги ривожланган ташки иктисодий фаолият муносабатлари, савдо- сотик ва тижорат такомиллашувининг замонавий жараёнларида товарларни етказиб бериш, сотиш, идентификация, ахборотлар билан алмашинув муносабатларида кодлаштиришнинг штрихли тизими катта рол уйнамокда.
Штрихли код технологияси-товар хакидаги ахборотларнинг автоматик идентификациялаш технологиясининг бир туридир. Штрихли кодлаш фикри биринчи булиб XX асрнинг 30-йилларида АКДТнинг Гарвард бизнес мактабида тугилди. Ундан реал фойдаланиш эса, Буюк Британиянинг озик- овкат саноатида олиб борилди. Товарларга штрихли код бериш чакана ва улгуржи савдода, китоб ишлаб чикаришда хамда махсулот урамларини тайёрлашда кенг кулланила бошланди. Штрихли код тизимини йулга куйиш фикри АКШ да тугилган булса-да, ундан фойдаланиш факатгина 1960 йилдагина амалга ошди. АКШ темирйулчилари штрих код ёрдамида темирйул вагонларининг индентификациясини олиб бордилар. Хрзирги кунда штрихли кодлаш фаолиятнинг барча сохаларида, шу жумладан,
махсулот ишлаб чикариш, чакана ва улгуржи савдода, транспорт ва почта хизматларини амалга оширишда, тиббиётда, кутубхона ва архив ишида, омборларни юритишда, божхона ишида, сугурталашда кенг кулланилмокда.
Штрих код турли калинликдаги кора (штрихлар) ва оч ранг (буш жойлар) даги чизиклар хамда ракам ва харфлар бирлигидан ташкил топган. Штрих код катта хажмдаги маълумотларни тез ва максимал хатоликларсиз ифодалашни таъминлайди. Штрих коднинг асосий курсаткичлари булиб куйидагилар хисобланади: тимсоли, кодлаштириладиган белгилар тизими, белгиларнинг визуал куриниши. Штрих коднинг энг ингичка чизигининг калинлиги штрих код тимсолининг модули дейилади, у улчовнинг асосий бирлиги сифатида тан олинади. Штрих код оркали берилган тимсолни укиш учун сканерлардан фойдаланилади. Шу йул оркали штрих кодни декодлаштириш максадида унда ифодаланган маълумот оптик укилади.
АКШ да 1970 йилларнинг бошида хам ишлаб чикаришда хам савдода куллаш имконини берувчи универсал код-ЦРС (Universal Product Code) кабул килинди. 1977 йилда Европада кодлаштиришнинг халкаро стандарти сифатида тан олинган кодлаштиришнинг Европа тизими - EAN (European Article Numbering) урнатилди. EAN/UCC - бу товарлар нумерациясининг Европа (European Article Numbering Assocciation - EAN International) ва Шимолий-Америка (Uniform Code Council) ассоциациялари асосида ташкил этилган товар ракамларининг глобал халкаро тизимидир. Хрзирги вактда дунёда турли фирмалар томонидан ишлаб чикариладиган махсулотларнинг 99% га штрих кодлар куйилади.
Савдо-сотик сохасидаги барча объект (масалан, чакана савдога чикариладиган турли когоз ёки целлофан пакетлар) ларнинг хар бирига EAN/UCC глобал раками берилган. Бу ракам дунёда глобал товар раками (GTIN) сифатида танилган. GTIN узида товар хакида хеч кандай маълумотни сакламайди. Ушбу ракам дунёдаги ягона битта белгидан иборат булган идентификациялаш ракамидир. Келгусида куриб чикадиган товарларнинг штрихли кодлари чакана савдода GTIN ни кодлаштириш максадида кулланилади.
Транспорт урамларининг серияли кодлари ёки Serial Shipping Container Code (SSCC) транспорт урамларини идентификациялаш учун мулжалланган. Бу код EAN/UCCнинг стандарт логистик этикеткасининг мажбурий элементи хисобланади. SSCC - бирор-бир таснифловчи элементларга эга булмаган 18- рязрядли яширин узунликдаги ракамдир.
Штрихли кодлар 2 гурухга ажратилади:

  1. Товарларнинг штрих кодлари;

  2. Технологик штрих кодлар.

Товарларнинг штрих кодлари товар ишлаб чикарувчиларни идентификациялаш учун кулланилади. Бунинг яккол мисоли булиб савдо бирлигининг глобал раками деб номланувчи EAN товар коди хисобланади.
Технологик штрих кодлар товарларни етказиш, жойлаштириш ва истеъмолчи томонидан кулланилиш хакидаги маълумотларни автоматик равишда йигиб олиш учун исталган объектга куйилади. Бундай кодлар товар кодлари билан биргаликда ёки алохида куйилиши хам мумкин. Технологик
штрих кодларга яккол мисол сифатида товар урамларининг серияли кодларини, радиочастотали идентификациялашни келтириш мумкин.
Халкаро ташки савдо шартномаларини имзолаш талабларига мувофик товар урамидаги штрих коднинг мавжудлиги ушбу товарни экспорт килишда унга куйиладиган асосий талаблардан биридир. Штрих коднинг мавжуд эмаслиги товарнинг ракобатбардошлигига албатта таъсир курсатади.
Товарлар хакидаги маълумотнинг бошка воситаларидан фарк килиб, штрих код нафакат идентификациялашнинг умумий вазифаларини, балки кушимча вазифаларни хам бажаради. Унинг кушимча вазифалари куйидагилардан иборат:

  • укиш учун мулжалланган ускуналар ёрдамида товарларни автоматик идентификациялаш;

  • товар захираларининг автоматик хисоби ва назорати;

  • товар харакати (юклаш, етказиб бериш, уларни омборларга жойлаштириш) жараёнини оператив бошкариш;

  • харидорларга хизмат курсатиш маданияти ва тезлигини ошириш;

  • маркетинг тадкикотларини ахборотлар билан таъминлаш.

Товарларга штрих кодлар куйилиши билан улар хакидаги юклаш,
етказиб бериш, сотиш жараёнлари маълумотларини олиш, товар харакати жараёнининг турли боскичларида хужжатларни расмийлаштириш тизимини осонлаштириш имкони тугилди.
Download 43,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish