|
Ta’lim samaradorligini oshirishga hizmat qiladigan ta’lim metodlari va tehnologiyalari turkumlari:
Qо‘llanish sohasi bо‘yicha: umumpedagogik, ayrimfanlik, ayrim yoki tormetodik.
О‘zlashtirish konsepsiyasi bо‘yicha: rivojlanuvchi, neyrolingvistik (“til” bilan nerv tizimi mutanosib).
Tashkiliy shakli bо‘yicha: auditoriyali, yakka tartibli, guruhli, ta’limning jamoaviy usuli, differensiyalangan (tabaqalaishtirilgan, ajratilgan) ta’lim.
Ta’lim oluvchiga yondashuv bо‘yicha: avtoritar, demokratik, shaхsga yо‘naltirilgan, hamkorlik texnologiyasi.
Ustun keladigan metod bо‘yicha: reproduktiv, illyustrativ-tushuntiruv, rivojlanuvchi ta’lim, о‘yinli, muammoli-izlanuvchi, ijodiy.
Ta’lim oluvchilarning darajasi bо‘yicha: ommaviy texnologiya, о‘rnini qoplovchi, iste’dodlilar bilan ishlaish, qoloqlar bilan ishlaish
3. Fizika ta’limi samaradorligini oshirishga xizmat qiladigan ta’lim metodlari va texnologiyalarini tadbiqi
Respublikamizda zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ta’lim jarayoniga tatbiq Respublikamizda rivojlangan mamlakatlar qatori jahon ta’lim tizimida yuqori samara berayotgan ilg’or ta’lim texnologiyalarini о’zlashtirish va amalda qо’llash jadal sur’atlar bilan amalga oshirilmoqda. Buning yorqin misoli sifatida “Ta’lim samaradorligini oshirishga hizmat qiladigan ta’lim metodlari va tehnologiyalari ” ni ishlab chiqilgani va uni amalda foydalanish uchun tavsiya qilinganini kо’rsatish mumkin.
Ta’lim texnologiyasining asosini ta’lim jarayonini va ta’lim oluvchilarning belgilangan sharoit va vaqt ichida kо’zlangan maqsadga erishishlarini kafolatlaish maqsadida boshqarishga yо’naltirilgan g’oya tashqil qiladi. Sodda qilib aytganda, ta’lim texnologiyasi – bu ta’lim jarayonida о’quv maqsadlariga kafolatli erishish uchun talabalar va pedagoglar о’zaro faoliyatining samarali tashqil etilishidir.
Ta’lim texnologiyasi elementlari (usullar, vositalar, yо’llar va shakllar) ni tanlashda avvalo ularning nazariy asoslarini о’rganish va undan keyin amalda qо’llash talab etiladi.
Fizika ta’limi samaradorligini oshirishga hizmat qiladigan ta’lim metodlari va tehnologiyalari haqida fikr yuritishni ta’lim metodlari va tehnologiyalariga tegishli tayanch so’z va iboralarning mazmunini tushuntirishdan boshilaymiz;
Ta’lim samaradorligi quyidagi oltita uzlashtirish darajasidan iborat: bilish, tushunish, qо’llash, tahlil, sintez, baholash
Ta’lim samaradorligini oshirishga xizmat qiladigan ta’lim metodlari va tehnologiyalari individuallaishtirilgan tizimi:
- о’quv materiali mazmunini (oldin о’tilgan qismi-modul mazmunini ham ) talaba tо’liq о’zlaishtirib olishiga erishish;
- har bir talaba о’zining bilimni о’zlashtirish tezligiga binoan alohida ishlashini ta’minlash;
- ma’ruzadan talabalarda motiv hosil qilish va umumiy yо’naltirish uchungina foydalanish;
- о’quv axborotlarini bayon qilish uchun nashr etilgan о’quv qо’llanmalaridan foydalanish;
- о’quv materiallarining qismlarini talaba о’zlashtirib olganini aniqlashda yordamchi- assistent va a’lochi talabalardan foydalanish.
Ushbu uslubdan modulli о’qitish texnologiyalarida keng foydalanish mumkin.
Ta’lim samaradorligini oshirishga hizmat qiladigan metodlar va о’qitish texnologiyalari.
1. Ta’limni interfaol dars modeli – bosqichlar asosida tashqil qilish.
• Tashqiliy: davomat, darsga tayyorgarlikni aniqlash, mikroguruhlarni shakllantirish, aniqlashtirilgan о’quv maqsadlarini muhokama qilish, о’quv motivlarini shakllantirish.
• Chaqiruv (da’vat): qisqa axborot berish, mikroguruhlardagi mavzuga tegishli tushunchalarni faollashtirish, bunda “Aqliy hujum”, “Klaster” va boshqa interfaol strategiyalardan foydalanish.
• Anglash: mikroguruhlar tarkibida materialni mustaqil о’rganish, mavzuga mos keladigan interfaol usullardan foydalanib, mavzuni tо’la о’zlashtirishga erishish.
• Mulohaza: yangi olingan bilimlarni umumlashtirish, ularni о’quv maqsadlari bilan taqqoslash, mikroguruhlar va ularni ishtirokchilarini rag’batlantirish.
Ta’lim samaradorligi yangi texnologiyalar negizida о’qitish mazmunining rivojlanishiga, ta’lim muhiti interaktivligi rivojiga, о’quv jarayonida talabaning faolligini oshirilishiga, moslashuvchan о’quv jarayonini tashqil etilishiga bog’liqdir.
Zamonaviy kompyuter va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari oliy pedagogik ta’lim mazmuni rivojlanishini ta’minlaydi.
Bu texnologiyalar:
- ta’lim mazmunini takomillashtirish;
- ta’lim mazmuni tarkibiy qismlarini bog’lash;
- axborotlarning turli kо’rinishlaridan foydalanish;
- kurslarni mashg’ulotlar majmuasi kо’rinishida taqdim etish;
- darslarni virtual harakatlanuvchi tizim sifatida yaratish;
- о’quv materiallarini taqdim etishning ketma-ketligini ta’minlash;
- о’quv materiallari mazmunini yetkazishda tabaqalashtirilgan yondashuvni joriy etish;
Zamonaviy texnologiyalar pedagoglar va ta’lim oluvchilarning faolligini oshiradi. Bunday faollik muhiti о’zaro ijodiy hamkorlikning sifatini va samaradorligini yangi bosqichga kо’taradi. Jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan texnologiyalar о’quv jarayonining tez takomillashishini va yangi texnologik muhitga moslashishini taqozo etadi. Moslashuvchan о’quv jarayonini tashqil etish zamonaviy axborot texnologiyalari asosida о’quv materiallarini yaratishning:
- kompyuter o’’rgatuvchi tizimlarining tarkibini asoslash;
- amaliy o’gatuvchi kompyuter dasturlarini ishlab chiqish;
-o’qitishning turli metod va vositalari orqali maqsadga yo’naltirilgan о’quv jarayonini shakllantirish bosqichlarida moslanuvchanlik tamoyiliga amal qilinishini taqozo etadi.
Bunday tamoyil asosida tayyorlangan o’’quv materiallari talabalarning bilim darajasi, malakasi, psixologik xususiyatlari, o’quv guruhlarining o’ziga xosligi va O’’qitishning ijtimoiy jihatlarini o’zida mujassamlashtirgan bo’ladi.
Texnologiyalarni tanlashda eng samarali yо’llardan biri – bu multimediali yondashuvdir. О’quv jarayoni uchun texnologiyalarni tanlashda quyidagi muhim omillarga:
-о’quv jarayonida yangi texnologiyalardan foydalanib ta’limning maqsadlariga erishishni ta’minlashning muhimligi;
-eng zamonaviy, qimmatbaho texnologiyalar bilan bir qatorda, arzon va an’anaviy texnologiyalar ham samara berishi mumkinligi;
-O’qitish natijalari axborot va kommunikatsiya yoki axborot texnologiyalarining turiga qarab emas, balki kurslarni yaratish, ularni uzatish sifatiga bog’liqligi;
- texnologiyalarni tanlashda talabalarning shaxsiy xususiyatlariga, sifasohasida o’ziga xos tomonlariga, o’quv mashg’ulotlari topshiriqlari va mashqlarining mazmuniga e’tibor qaratish lozimligini alohida ta’kidlash zarur.
Ta’lim oluvchilarning talablarini qondirish uchun yangi g‘oya va bilimlarni ularga yetkazish. Ta’limda innovatsiyalarning turlari:
texnologik innovatsiyalar-ishlab chiqarish innovatsiyalaridan foydalanish;
pedagogik innovatsiyalar- о‘qitish va ta’lim berishda yangi metod va didaktik usullardan foydalanish;
iqtisodiy innovatsiyalar – ta’limni boshqarishda iqtisodiy mexanizmlardan foydalanish;
innovatsion menejment – innovatsion jarayonlarni boshqarishda qо‘llanadigan tamoyillar, metodlar va qurollar;
boshiqaruvda innovatsiya – tashkiliy innovatsiyani ishlab chiqish va amalga oshirish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
