O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

MAVZU BO’YICHA LABORATORIYA MASHG’ULOTLARI


Fiziologik tekshirishlarda qo'llaniladigan asboblar.

Umumiy fiziologiyani o'rganishda talabalar turli xildagi apparat va asboblardan foydalanadilar. Ularni ilgari ximiya va fizika laboratoriya ishlarida ishlatganlar. Ayniqsa keyingi yillarda kompyuterlarni kirib kelishi talabalar hayotida inqilobiy o'zgarishlar kiritdi. Lekin ba`zi apparat va asboblar esa maxsus fiziologik tekshirishlar uchun mo'ljallangan.

Fiziologik laboratoriya jihozlari oddiy richaglardan tortib, o'lchash va jarayonlarni qayd qilishni bajara oladigan elektron apparatlargacha bo'lgan sistemalarni o’z ichiga oladi. Shuning uchun ham talaba o’zining diqqat e`tiborini o’rganilayotgan fiziologik jarayonga jalb eta olishi, tajribada ishlatilayotgan apparat yoki asbobning ishlash darajasini aniqlay bilishi, hamda fiziologik jarayonlarning ko’rsatgichini qayd qila olishi kerak.
Tirik to’qimalarning faoliyatini kuzatish uchun ularga ta`sir etish kerak. Fiziologiya mashg’ulotlarida biror organni kuzatish uchun turli sun`iy, ta`sirlovchilardan foydalaniladi. Bular mexanik (igna sanchish, zarba), kimyoviy (ishqorlar, kislotalar va hokazolar), issiqlik omillari va elektr toki bo’lishi mumkin. Laboratoriya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan eng qulay ta‘sirlovchilar elektr toki hisoblanadi, chunki uning kuchini va ta`sir etish vaqtini o’lchash mumkin. Eng asosiysi elektr toki o’rganiladigan to’qimani shikastlamaydi.
To’qimalarni ta`sirlash uchun asosan doimiy tok laboratoriya sharoitida akkumulyatordan yoki maxsus xildagi gazotronli va katodli o’tkazgichlar elektr tarmoqlariga ulanadi. Biroq ta`sirlovchi tokning kuchi bo’sag’a kuchidan oshmasligi lozim. To’qimalarga elektr toki bilan ta`sir etish uchun elektrodlar ishlatiladi. Ular odatda platina va kumushdan yasaladi.
F iziologiyadan laboratoriya mashg’ulotlarini hayvon ustida o’tkaziladigan tajriba yoki jarrohlik vaqtida jarrohlikda ishlatiladigan asboblardan foydalaniladi. Lekin laboratoriya sharoitida o’tkaziladigan ba`zi tajribalarda maxsus asboblardan ham foydalaniladi. (1-rasm)