O’ zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi buxoro muhandislik- tеxnologiya instituti

2-rasm. Chigitli paxta uchun EX-15 markali elevatori: 
1- tasma; 2 – kovsh (cho’mich); 3,4 – yiritish va taranglash barabanlari;
5,6,7- elevator korpusining ustki kallagi, o’rta sektsiyasi va pastki qismi;
8 – elektr yuritma; 9 - kontryuritma; 10- reduktor; 11 – vintli konveyer;
12 – kurak; 13 – bo’shatish qisqa quvuri. 
Paxta elevatori uchun 
. Kovshlar qadami 
quyidagi tenglamadan olinadi: 
 
Yetakchi barabanga beriladigan quvvat (kVt): 
 
bu yerda: 
- konveyerning ish unumi, 
t/soat
; 
- chigitli paxtani 
ko’tarish balandligi, 
m
; 
- chigitli paxta zichligi, 
kg/m
3
; 
- 
harakatlantirish mexanizmini foydali ish koeffitsienti, 
ga tengdir; 
k
– elevatorning salt harakat qilishda quvvat sarfini 
hisobga oluvchi koeffitsient. Konveyerning ish unumi 20 t/soat 
bo’lganda k = 1,15; 20-40 t/soat bo’lganda k = 1,5. 
2.5.4. Paxta tozalash zavodlarida chigitlarni tashishga 
mo’ljallangan qurilma. 
Vintli konveyerlar linterlarga chigitni taqsimlab berish, 
jinlashdan va linterlashdan chiqqan chigitlarni tashish, shuningdek 
tolali chiqindilarni tashishda vintli konveyyerdan foydalaniladi. Ular 
tuzilishi va ishlash usuli jihatidan chigitli paxta tashishda 
qo’llaniladigan konveyerlarga o’xshaydi. Vintli konveyer sxemasi 3-
rasmda keltirilgan.
Vintli konveyer metall tarnov 1, chetki podshipnik 3 va oraliq 
podshipnik 4 larda aylanuvchi vint 2, elektromotor 5, reduktor 6, 
ochiq tarnov 7 va qopqoq 8 dan iborat. 
Tarnov 1 qalinligi 3-4 mm li tunukadan yasalgan bo’lib, har 
qaysisining uzunligi 3,5 metrgacha bo’lgan bir xil bo’lakchalardan 

---

yig’iladi. Tarnovning usti qopqlq bilan berkitiladi, shu tufayli qopqoq 
ichidan chang chiqmaydi. Konveyer vinti ham uzunligi 3,5 metrli 
bo’laklardan tuziladi. 
Paxta tozalash sanoatida chigit tashish uchun diametri 300 mm 
va qadami 225 mm bo’lgan himda ish unumiga qarab 80-120 ayl/min 
chastota bilan aylanuvchi vintli konveyerlar qo’llaniladi. Vint 
harakatni elektromotordan tishli g’ildirak yoki chervyakli reduktorlar 
vositasida yuklash tomonidan oladi. Tarnovning ichki diametri vint 
qanoti diametridan bir oz katta bo’lib, u harakatlanayotganda tarnov 
devori bilan vint qanoti qirrasi orasida 9-15 mm li tirqish qolishi 
kerak [4]. 
Vintli konveyerlarni chigit tashish masofasi 20 metrdan ortiq 
bo’lgan erlarga o’rnatish tavsiya qilinmaydi. 
O’rnatilgan joyi va bajariladigan vasifasiga qarab vintli 
konveyerlarning har xil markalari ishlab chiqariladi. 
Vintli konveyerlarning ish unumi quyidagi formuladan topiladi: 
 
bu yerda: 
D
– vint diametri; 
- vint qadami, 
– 
vintning aylanish chastotasi, 
- chigitni vintli 
konveyyerda tashishda ko’rsatadigan umumiy qarshiligi, chigit uchun
tozalash mashinalarida ajraladigan iflosliklar uchun
- to’lish koeffitsienti, chigit uchun 
iflosliklar uchun
- tashiladigan material zichligi, 
kg/m
3
, o’rta tolali 
paxta chigiti uchun 
uzun tolali paxta chigiti uchun 
tozalash mashinalarida ajraladigan iflosliklar 
uchun 
o’luk uchun
.

---

Talab etiladigan quvvat (kVt): 
 
bu yerda: 
- konveyer uzunligi, 
m
; 
- uzatmaning foydali ish 
koeffitsienti; 
- konveyerning ish unumi, t/soat;
- umumiy 
qarshilik.